Vitamin B1 ( Thiamin) Faydaları nedir?
Tiyamin , bir diğer ismiyle B 1 vitamini , kimyasal formülü C 12 H 17 ClN 4 OS olan renksiz bir bileşiktir. “Thio-vitamine” (“sülfür-içeren vitamin”) anlamına gelmekte olup suda çözülebilen B kompleks vitaminlerinden birisidir.
Tiamin ilk bulunan B vitamini olduğu için B1 vitamini olarak isimlendirilmiştir. Ciddi tiamin eksikliği beriberi sendromuna yol açmaktadır. Beriberide nörolojik ve müskülerdejenerasyon, sıvı birikimi, kan basıncı yüksekliği, yürüme zorluğu ve kalp rahatsızlığı gelişebilir.
Kan şekerinin enerjiye dönüşümü için gereklidir.
Sindirime yardımcı olur, büyümeyi destekler, sinir sisteminin, kalp ve diğer kas dokularının sağlıklı çalışması için gereklidir.
Sinir iltihabı ve ağrı, kas zayıflığı, zayıflamış koordinasyon, ödem ve kalp rahatsızlığı ile karakterize bir hastalık olan beriberi hastalığının önlenmesi için gereklidir
Neden gerekli
Enerji metabolizması, B1 vitamini olmazsa vücudumuz karbonhidratları kullanamaz. Kan şekerinin yağa dönüşümü ve depolanması için gereklidir.
Sinir ve kas fonksiyonları
; periferal sinirlerin fonksiyonu ve kas tonusunun devamlılığı için gereklidir. Yetersiz tiamin varlığı myelin tabakasının kırılmasına sebep olur ki myelin tabakası, sinir
liflerinin koruyucu tabakasıdır. Sinir irritasyonu, enflamasyonu uyuşukluğa, karıncalanma ve iğne batma hissine ve ağrıya yol açar. Sinirlerin disfonksiyonu kas tonusunun kaybına, zayıflık, zayıflamış koordinasyon ve zorlukla yürümeye neden olmaktadır.
Vücut Çalışmasındaki Görevleri
En önemli görevi enerji metabolizmasındadır. Değişik besinlerle vücuda alınan besin öğelerinin vücutta enerjiye çevrilmesi, yine en önemli enerji kaynaklarından olan karbonhidratlardan enerji yapımında B1 vitamininin önemli bir işlevi vardır.
KAN DOLAŞIMINI DÜZENLER
Kan dolaşımını düzenleyerek kan dolaşımına bağlı rahatsızlıkların önlenmesini sağlar ve aynı zamanda bu tarz rahatsızlıklar varsa bu rahatsızlıkların semptomlarının azalması konusunda yardımcı olur.
DAMAR SERTLİĞİNE KARŞI KORUR
Damar sertliğine karşı koruyucu özellik gösteren B1 vitaminini düzenli tüketerek kalp ve damar hastalıklarına karşı koruma sağlayabilirsiniz.
KARBONHİDRAT METABOLİZMASINDA ROL OYNAR
B1 vitamini karbonhidratların parçalanması yoluyla vücuda enerji temin eden glikoza ayrıştırılmasını sağlar. Karbonhidratlardan elde edilen enerji de başta merkezi sinir sistemi ve kalp olmak üzere pek çok sistemin ihtiyacı olan enerjiyi temin etmesini sağlar.
ALGILAMA VE KAVRAMA KAPASİTESİNİ ARTTIRIR
B1 vitamini faydaları arasında B1 vitaminin öğrenme ve kavrama potansiyeli arttırması yer almaktadır. Merkezi sinir sistemi üzerinde direkt olarak etkiye sahip olan bu vitamini gerekli oranda tüketirseniz okul ve iş hayatınızdaki başarınızda artış gözlemleyebilirsiniz. Yine aynı şekilde hafızanızın güçlenmesinde ve konsantrasyonunuzun artmasında da B1 vitamini size yardımcı olacaktır.
YAŞLANMAYI GECİKTİRİR
Çok güçlü bir antioksidan olan B1 vitamini deride siyah nokta, kırışıklık gibi yaşlanma belirtilerine karşı cildinizi koruyacaktır.
GÖZ RAHATSIZLIKLARINA İYİ GELİR
B1 vitaminin göz sağlığı üzerinde doğrudan etkisi vardır; B1 vitamini katarakt oluşumunu önlemeniz konusunda sizlere yardımcı olacaktır.
KÖTÜ ALIŞKANLIKLARA KARŞI KORUYUCU ÖZELLİK GÖSTERİR
B1 vitamini ne işe yarar diye merak ediyorsanız B1 vitaminin yararlarından bir diğeri de kötü alışkanlıkların olumsuz etkilerini azaltarak organizmanızı koruyan bir vitamin olmasıdır. Alkol ve sigara gibi kötü alışkanlıklarınız varsa ve bu alışkanlıklarınızın olumsuz etkilerini biraz da olsa azaltmak istiyorsanız B1 vitamini tüketebilirsiniz.
ERKEN DÖNEM BÖBREK HASTALIKLARINI ÖNLEYİCİDİR
Warwick Üniversitesi araştırmacılarınca ortaya konulan ve Diyabetoloji Dergisi’nde yayınlanan araştırma sonuçlarının ışığında, B1 vitamini Tip 2 diyabet rahatsızlığı olan kişilerde erken dönem böbrek hastalıklarını önleyici özellik göstermektedir.
YÜKSEK KAN ŞEKERİNE KARŞI KORUR
B1 vitamini yine yüksek kan şekeri düzeyi nedeniyle olumsuz etkilenen hücrelere karşı koruma sağlamaktadır. Hücrelerin yüksek kan şekeri düzeyinden minimum şekilde etkilenmesini sağlayarak diyabet hastalarına yardımcı olmaktadır.
TEMEL KULLANIM ALANLARI
Tiaminin temel kullanım alanı özellikle diyabet, Krohn hastalığı ve Mültıpl Sklerozu olanlarda tiamin eksikliği oluşmasını önlemektir. Ayrıca, yaşlılarda ve Alzheimer hastalığı
olanlarda zihinsel fonksiyon bozukluklarını önleme ve tedavi etmekte kullanılır. Fetinoin alan epileptik hastalarda da kullanılır.
Tiamin beyinde enerji üretimi için mutlak gereklidir. Tiamin eksikliğinde, mental fonksiyonlarda bozulma ve ciddi eksiklikte ise psikoz gelişir. Psikiatri servisine yatırılanların % 30’dan fazlasında tiamin eksikliği saptanmıştır. Tiamin beyinde farmakolojik etkileri de vardır. Hafızada görevli asetilkolin gibi nörotransimitterleri taklit eder. Alzheimer hastalarında, beynin çeşitli bölgelerinde asetilkolin 2 aktivitesinde ciddi azalma ortaya çıkar. Tiamin beyinde asetilkolinin etkisini hem arttırır hem de taklit eder. Bu etki; Alzheimer hastalarına ve yaşa bağlı mental fonksiyonları bozulanlara 3-8 g/gün tiamin verilmesinin mental fonksiyonları düzelttiğini gösteren klinik çalışmaları açıklıyor.
Fenitoin alan epilepsi hastalarında da tiamin desteği ile mental fonksiyonlarda düzelme görülüyor. Bir çalışmada, dört yıldan fazla süredir fenitoin alan 72 epilepsi hastası dört gruba ayrıldı. Bir gruba sadece plasebo, diğer gruba 5 mg folik asit, diğerine 50 mg tiamin ve son gruba da, her iki vitamin de verildi. Çalışma altı ay sonra sonuçlandırıldı. Sonuçlara göre tiamin IQ testlerinde mental fonksiyonları düzeltirken, folik asit etkisiz bulundu.
Yetersizlik ve Fazlalıkları
? Yorgunluk ve isteksizlik,
iştah azalması, kusma ve sindirim sisteminde bozukluklar, kalp yetmezliği , huzursuzluk sıklıkla görülen yetersizlik belirtileridir.
? Beriberi denilen ve sinir sistemi bozukluğu şeklinde tanımlanan, eklemlerde şişlik ve ağrı, denge bozukluklarına neden olan hastalıklar en önemli yetersizlik belirtisidir.
Fazlalık belirtileri hakkında bir bilgi yoktur
Tiamin eksikliği depresyon, ilgisizlik ve zihinsel canlılığın kaybolmasına neden olmaktadır. Bu etkinin glukoz metabolizmasındaki rolü nedeniyle meydana geldiği düşünülmektedir.
Alkolizm tiamin yoksunluğuna neden olan en önemli nedenlerden biridir. Alkol tiamin yıkımına neden olmaktadır. Günlük 1-2 alkollü içecek tüketenlerin günlük 50-100 mg tiamin
alması gereklidir.
– Yürürken aniden gelen baş dönmesi ya da şiddetli kalp çarpıntısı,
– Yeme bozukluğu,
– Sinir hücrelerinin hasarına bağlı psikolojik rahatsızlıklar,
– Ayaklarda yanma, batma ve şiddetli kramplar,
– Unutkanlık, kafa karışıklığı, bilinç kaybı,
– Kemik hastalıkları, kas ağrıları ve hareket etmede zorlanma,
– Sindirim hastalıkları,
– Kalp rahatsızlıkları gibi durumlar vücutta tiyamin yani B1 eksikliğinin göstergesidir.
Nerelerde kullanılır;
Stres (fiziksel ve duygusal), tiamin depolarını hızla tüketir. Ateş ve diğer hastalık belirtileri tiamin ve diğer B kompleks vitaminlerin ihtiyacını arttırır. Diğer B kompleks vitaminleriyle orantılı olmak kaydıyla günlük tiamin alımının stres veya hastalık ya da ameliyat sonrası iyileşme sürecinde 100-500 mg olması tavsiye edilmektedir.
Duygusal düzensizliklerde; hafif depresyon, anksiyete, ilgisizlik ve diğer düzensiz ruh hallerinde tiamin miktarı hep düşük tespit edilmiştir. Günlük 50-100 mg alımının ruh halini iyileştirdiği, zihinsel uyanıklılığı ve enerjiyi arttırdığı tespit edilmiştir.
Klinik depresyon tedavisinde ilaç tedavisi uygulanmalı ve ilave olarak tiamin kullanılacaksa doktora danışılarak etkileşimin olmadığı kontrol edilmelidir.
Konjestif kalp yetmezliği;
Tiamin kalbin pompalama gücünü arttırmakta ve ödemi azaltmaktadır.
Günlük 200 mg tiamin verildiğinde güçlü diüretik etki gözlenmiştir ve 6 hafta boyunca tedavi sonunda diüretik kullanan hastalara göre % 22 oranında daha yüksek bir iyileşme görülmüştür.
Karbonhidrat açısından zengin bir diyetle beslenen bireylerde günlük tiamin ihtiyacı artmaktadır. Günlük gıda tüketiminin % 60’ı karbonhidrat olan bireylerde günlük 50 mg tiamin alımı tavsiye edilmektedir.
Yaşlanma;
Yaşlılarda tiamin eksikliği görülebilmektedir. 65 yaş üstü bireylerde 50 mg dozda 3 ay tiamin alımı ile kan basıncında orta derecedebir düşüş, uyku kalitesinde ve ruh halinde
düzelme görülmüştür.
Alkol kullananlar haricinde düzenli olarak ve çay ve kahve tüketimi (tanen içerikleri nedeniyle) tiamin absorbsiyonunu azaltır.
Ayrıca bazı deniz ürünleri ve balıklar tiaminaz enzimi içeirir , pişirme ile bu enzimler inaktive edilebilir.
Tiamin,
Oksijene uzun süre maruz kalma, yüksek sıcaklık, gıda koruyucusu olarak kullanılan sülfitlere maruziyet, alkali maddeler ile bozulur.
Günlük alınması gereken miktar
Yaş mg/gün
0-6 ay 0.2
7-12 ay 0.3
1-3 yaş 0.5
4-6 yaş 0.6
7-9 yaş 0.9
10-18 yaş (kadın) 1.1
10-18 yaş (erkek) 1.2
19 + yaş (kadın) 1.1
19+ yaş (erkek) 1.2
Hamilelik 1.4
Emzirme dönemi 1.5
Kontrendikasyon: Tiamin ve tiamin içeren ürünlere duyarlı olanlarda
Yan Etki: Günlük 200 mg’a kadar oral alınımı tölere edilir. Parenteral kullanımda alerjik reaksiyonlar ve anaflaktik şok görülür.
Hamilelik ve laktasyonda günlük ortalama doz olan 3 mg üzerine çıkılmamalıdır.
B1 Vitamininin En Çok Bulunduğu Besinler
Karaciğer ve diğer organ etleri, et, süt, kuru baklagiller, tahıllar (buğday, mısır, pirinç), ceviz, fındık, yumurtadır.
soya fasulyesi, ayçiçeği çekirdeği, yer fıstığıdır. Tam tahıllar ve kuruyemişler de iyi birer tiamin kaynağıdır. Tiamin alokole, sülfata ve kahve ve siyah çayda olan
tanene çok duyarlıdır. Bu bileşikler, tiamini parçalayıp etkisiz hale getirir. Tiamin ayrıca çiğ balık ve kabuklu deniz ürünlerindeki bir faktöre de duyarlıdır.
*Resim MasterTux tarafından Pixabay ‘a yüklendi