Kanıtlarıyla C Vitamininin Faydaları
C vitamini maalesef vücudunuz tarafından üretilemeyen temel bir vitamindir. Buna rağmen çok etkin rollere sahiptir ve sağlığınız için oldukça gereklidir.
C vitamini suda çözünebilen bir vitamindir. Genel olarak meyve ve sebzelerde bulunur. En çok bilinen C vitamini zengini yiyecekler portakal, kivi, çilek, brokoli, lahana, ıspanak ve de dolmalık biberdir.
C vitamini alımında tavsiye edilen günlük miktar erkeklerde 90 mg iken kadınlarda ise 78 mg’dır.
C vitamini alımları genel olarak gıdalardan karşılanabilmektedir. Ancak yetersiz görüyorsanız takviyelerden de C vitamini ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz.
Bu makalede size C vitamininin bilimsel olarak ispat edilmiş faydalarından bahsedeceğiz.
1. Kronik Hastalıklardan Korur
C vitamini, vücudunuzun bağışıklık sistemini güçlendiren güçlü bir antioksiden özelliği taşımaktadır.
Antioksidanlar vücudunuzun direncini artıran, bağışıklık sisteminize güç katan moleküllerdir. Vücudunuzda bulunan serbest radikallerden etkilenmenizi önlerler.
Vücudunuzda bulunan serbest radikallerin sayısı arttığında kronik rahatsızlıklar geliştirme ihtimalinizi artıran oksidatif stres ortaya çıkar.
Yapılan araştırmalara göre fazla C vitamini almak kandaki antioksidan seviyenizi yaklaşık % 30 oranında artırmaktadır. Bu da bağışıklık sisteminizin iltihaplarla ya da ödemlerle savaşmasına büyük katkı sağlar.
ÖZET
C vitamini oldukça güçlü bir antioksidandır, bu da bağışıklık seviyenizi güçlendirir. Sizi kalp rahatsızlıkları gibi kronik hastalıklardan korumakta etkilidir.
2. Yüksek Tansiyonla Mücadeleye Yardım Eder
Yüksek tansiyon, ülkemizde oldukça sık görülen rahatsızlıklardan biridir.
Dünya çapında en sık karşılan ölüm nedeni olan kalp rahatsızlıklarının tetikleyicilerinden biri ise yüksek tansiyondur.
Ancak araştırmalar, C vitamininin yüksek tansiyon rahatsızlığı olanlarda da olmayanlarda da kan basıncını düşürmeye yardım edebileceğini göstermiştir.
Hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, C vitamini takviyesi almak atardamarların genişlemesine yardım etmektedir. Bu da kan basıncı seviyelerinin düşmesine neden olmaktadır.
Ayrıca her hangi bir sağlık sorunu bulunmayan yetişkinler üzerinde yapılan bir çalışmada, C vitamini takviyesi alımının sistolik kan basıncını da (3,8 mmHg), diyastolik kan basıncını da (1,5 mmHg) azalttığı görülmüştür.
Yüksek tansiyon rahatsızlığı bulunan kişilerde C vitamini takviyesi alımında bu etki daha da fazla olmaktadır.
Bu sonuçlar her ne kadar etkili olsa da uzun süreli etkileri konusunda araştırma sonuçları şimdilik net sonuçlar vermemektedir. Ayrıca C vitamini takviyesinin yüksek tansiyon rahatsızlığına karşı tek başına yeterli olacağı fikrine de kapılmamak gerekmektedir.
ÖZET
C vitamini takviyesi almanın sağlık sorunu olmayan yetişkin bireylerde kan basıncını düşürdüğü görülmüştür. Sonuçlar yüksek tansiyon rahatsızlığı bulunan kişilerde daha etkilidir.
3. Kalp Sağlığı İçin Etkilidir
Kalp rahatsızlıkları dünyadaki ölümlerin çoğunun temel nedenlerinden biridir.
Yüksek tansiyon ve yüksek trigliserit ya da kötü kolesterol (LDL) ile düşük iyi kolesterol (HDL) seviyeleri bu rahatsızlıkların başlıca nedenlerindendir.
C vitamini ise bu nedenleri azaltarak kalp rahatsızlığı geliştirme ihtimalini düşürmektedir.
300 bine yakın katılımcı ile birlikte yapılan 10 yıllık bir çalışmaya göre günlük 700 mg ya da daha fazla C vitamini alan kişilerde, kalp rahatsızlığı görülme ihtimali almayanlara göre % 25 daha azdır.
Hatta daha farklı bir çalışmada C vitaminini gıdalardan alan kişilerde bu oranın daha da düşük olduğu gösterilmiştir.
Ancak ikinci araştırmada, bilim insanları C vitaminini yiyeceklerden sağlayan kişilerin, takviye alanlara kıyasla daha sağlıklı olup olmadığı konusunda çok emin değiller. Bunun nedeni ise C vitaminini yiyeceklerle karşılayanlardaki bu düşük kalp rahatsızlığı riskinin sadece C vitaminden mi yoksa yiyeceklerdeki diğer besinlerden mi kaynaklandığının bilinmemesi.
Yine farklı çalışmaların sonuçlarından elde edilen bir analiz, günlük en az 500 mg üzeri C vitamini alımının kandaki kolesterol ile trigliserit üzerindeki etkilerini kontrol etmiştir.
Buna göre, C vitamini takviyesi alarak kolesterolün de, trigliseritin de düştüğü ve böylece kalp rahatsızlıkları geliştirme ihtimalinin de azaldığı sonucu çıkarılmıştır.
Kısaca denilebilir ki günlük en az 500 mg ya da daha fazla C vitamini, kalp rahatsızlıkları önleyebilmektedir. Ancak zaten C vitamini açısından zengin yiyecekler tüketiyorsanız, takviyeler size ek fayda sağlamayabilir.
ÖZET
C vitamini takviyeleriyle kalp rahatsızlıklarını önleyebilirsiniz. Bu takviyeler kandaki kolesterol miktarını düşürerek kalp sağlığınızı korumanıza yardımcı olurlar.
4. Ürik Asidi Düşür ve Gut Ataklarına Karşı Etkilidir
Gut, bir artrit türüdür. Yani eklemlerde görülen bir iltihap durumudur.
Eklemlerde, özellikle de ayak baş parmaklarında oldukça ağrıya neden olan bu iltihaplar ani bir şekilde gelir. Yine eklemlerde şişliğe de neden olurlar.
Kandaki ürik asit miktarı arttığında gut belirtileri baş göstermeye başlamaktadır. Ürik asit vücudumuz tarafından üretilen bir atık olup, kristalleşerek eklemlerimizde birikebilmektedir.
Yapılan bir çalışma ise C vitamininin kanda bulunan bu ürik asit seviyelerini azaltabileceğini göstermiştir. Bu durum da gut ataklarının engellenebilmesine neden olmaktadır.
1400 kişiye yakın erkek katılımcı ile yapılan bir çalışmaya göre yüksek C vitamini tüketenlerin kanlarındaki ürik asit miktarı, daha az C vitamini tüketenlere göre daha düşük seviyelerdedir.
Yine başka bir araştırmada 20 yıllık bir süre boyunca 45 binden fazla yetişkin erkek izlenmiştir. C vitamini takviyesi alanların gut geliştirme ihtimalinin almayanlara karşı % 44 daha az olduğu gözlenmiştir.
Yine farklı çalışmaların takibi ile elde edilen bir analize göre 30 gün boyunca C vitamini takviyesi almanın dahi kandaki ürik asit seviyesini düşürebildiği görülmüştür.
C vitamininin ürik asit üzerinde etkili olduğu rahatlıkla söylenebilir. Ancak vitaminin, gut ile ilişkisi hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu ise bir gerçektir.
ÖZET
C vitamini açısından zengin besinler ve takviyeler, kandaki ürik asit seviyelerinin azalması ve gut riskinin azalmasıyla ilişkilendirilmiştir.
5. Demir Eksikliğini Önlemekte Etkilidir
Demirin vücudumuzda birçok farklı işlevde önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu işlevler arasında kırmızı kan hücrelerinin oluşması ve oksijenin taşınması da yer almaktadır.
C vitaminin takviyelerinin kullanımı, yiyeceklerden alınan demirin emilimini artırmaya yardım etmektedir. Bitki bazlı zayıf demir kaynaklarından demirin emilebilmesi ise oldukça önemlidir. C vitamini ile daha kolay hale gelmektedir.
Et zengin bir demir kaynağıdır. Ancak et tüketmeyen kişilerin demir ihtiyacının karşılanması için C vitamini oldukça önemlidir.
Örneğin 100 mg kadar C vitamini almak, demir emiliminin % 67 artmasını sağlamaktadır.
Demir eksikliğine bağlı olarak anemi ihtimalinin azalmasında C vitamini alımının önemli olduğu görülmektedir.
Yapılan bir çalışmada, demir eksikliğine bağlı anemisi olan çocuklara C vitamini takviyesi verilmiş ve sadece C vitamini takviyesinin kansızlığın kontrolünde etkili olduğu görülmüştür.
Düşük demir seviyesine sahipseniz ve özellikle et tüketmiyorsanız C vitamini zengini yiyecekler tüketerek demir emiliminde vücudunuza yardımcı olabilirsiniz.
ÖZET
C vitamini bitkisel kaynaklarda yer alan demirin emilimini kolaylaştırmaktadır. Bu da dolaylı olarak anemi ihtimalini düşürmektedir.
6. Bağışıklığı Geliştirir
Pek çok insanın C vitamini takviyelerine yönelmelerinin ana nedeni C vitamininin bağışıklık sistemini güçlendirmesidir.
C vitamini lenfosit ve fagosit olarak da bilinen beyaz kan hücrelerinin üretimine destek olur. Bu hücreler ise vücudu enfeksiyona karşı korumakta etkilidirler.
Ayrıca C vitamini bahsettiğimiz bu beyaz kan hücrelerinin serbest radikallerden zarar görmesini engelleyerek daha etkin çalışmalarını da sağlamaktadır.
C vitamini aynı zamanda cilt savunma sisteminde de önemli bir rol üstlenmektedir. Aktif olarak cilde taşınarak aktioksiden görevi görür. Böylece cildinizdeki bariyerleri güçlendirir.
Bunlara ek olarak C vitamini alımı yaraların iyileşme süreleri ile de doğru orantılıdır.
C vitamini seviyelerinin düşük olması olumsuz sağlık durumlarıyla ilişkilendirilmektedir.
Örnek vermek gerekirse, zatürree geçiren kişilerin C vitamini seviyeleri daha düşük görünmektedir. Bununla beraber bu kişilerin C vitamini takviyeleri almasının iyileşme süresini kısalttığı görülmüştür.
ÖZET
C vitamini, beyaz kan hücreleri üretimine destek olduğu gibi bunların etkili çalışmalarına da yardım eder. Cilt savunma sistemini güçlendirir ve vücuttaki yaraların iyileşme hızını artırır.
7. İleri Yaşlarda Hafızayı Destekler
Demans, düşünme yetisinin azalmasını ve hafıza kısıtlanmasını ifade etmekte kullanılan bir terimdir.
Dünya çapında bundan etkilenen kişi sayısı ortalama 35 milyondur ve bu kişilerin çoğu ileri yaşlardaki insanlardır.
Çalışmalara göre beyin ile omurga ve sinirlerin (merkezi sinir sistemi olarak da geçmektedir) yakınındaki oksidatif stres ve iltihaplanma demans geliştirme ihtimalini artırabilmektedir.
C vitamininin güçlü bir antioksidan olduğunu belirtmiştik. Düşük seviyelerdeki C vitamini düşünme ve hatırlama yeteneklerinin bozulması ile ilişkili görünmektedir.
Ayrıca yapılan birkaç çalışmaya göre, bunama geçiren kişilerin kanlarındaki C vitamini seviyelerinin oldukça düşük olduğu ortaya konulmuştur.
Yiyeceklerle ya da takvilerle C vitamini almak ise, özellikle ileri yaşlarda hafızada ve düşünme becerilerinde koruyucu bir etkide bulunmaktadır.
Eğer yiyeceklerden yeterli C vitamini alamıyorsanız, C vitamini takviyeleri kullanmak her zaman yardımcı olacaktır. Ancak C vitamini takviyelerinin sinir sistemi üzerindeki etkilerinin tam olarak anlaşılabilmesi için halen daha çok araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
ÖZET
Yetersiz C vitamini seviyeleri düşünme becerilerinin bozulmasına ve hafıza kısıtlanmalarına neden olabilmektedir. Yiyecek ya da takviyelerden alınan C vitamini ise koruyucu bir etki meydana getirmektedir.
C Vitamini Hakkında İddialar
C vitamininin bilim insanlarınca kanıtlanmış etkilerinden bahsettik. Ancak zayıf kanıtlara dayanan ya da hiçbir kanıta dayanmayan iddialar da bulunmaktadır.
İşte C vitamini hakkında bazı kanıtlanmamış iddialar:
- Soğuk algınlığını önler: Aslında C vitamini, soğuk algınlığı şiddetinde ve soğuk algınlığını iyileştirmede yetişkinler arasında % 8, çocuklar arasında ise % 14 oranında etkilidir. Ancak soğuk algınlığını önlememektedir.
- Kanser ihtimalini azaltır: Yapılmış birkaç çalışma, C vitamini alımı ile birkaç kanser türü arasında olumlu bir ilişki ortaya koymuştur. Ancak pek çok çalışma C vitamininin kanser ihtimalini azaltmadığını göstermiştir.
- Göz rahatsızlıklarını önler: C vitamini ile katarakt gibi ileri yaşlarda gelişen bazı göz rahatsızlıkları arasında da olumlu bir ilişki bulunur. Ancak bunlardan korunmakta C vitamininin hiçbir etkisi bulunmamaktadır.
ÖZET
C vitamini bilimin kanıtladığı pek çok fayda sunmaktadır. Ancak soğuk algınlığını, kanseri ya da göz hastalıklarını önlediği iddialı kanıtlanamamıştır.
Sonuç
C vitamini, mümkünse yiyeceklerden alınması gereken suda çözünebilen bir vitamindir.
Bilimsel olarak kanıtlanmış pek çok faydası bulunmaktadır. Bunlar özetle antioksidan seviyesini artırmak, gut ataklarını önlemek ve kan basıncını düzenlemek, demir emilimini artırmak, bağışıklığı güçlendirmek, kalp rahatsızlıklarını ve demans riskini azaltmak şeklinde sıralanabilir.