SEDEF HASTALIĞI NEDİR?
Sedef hastalığı, cilt hücrelerindeki normalden fazla çoğalmadan kaynaklanmakta olan bir cilt hastalığıdır. Sedef hastalığı, bir diğer adı ile psoriasis, esnasında cilt üzerinde birtakım beyaz pullar ile kaplanmış olan kırmızı lekeler kendisini göstermeye başlar. Bu kırmızı pullu lekeler ciltte herhangi bir bölgede büyüyüp yayılabilme özelliğine sahiptirler. Fakat daha çok kafa derilerinde, dizlerde, dirseklerin üzerinde ve sırtta yaygınlıkla gözlemlenirler. Sedef hastalığı bulaşıcı bir cilt hastalığı değildir, fakat bazen kişinin aile üyelerinde kendisini gösterdiği de olabilir.
Bu rahatsızlık genel olarak erken yetişkinlik çağlarında kendisini gösterir. Pek çok kişide cildin yalnızca belli başlı bazı bölgelerinde görülür fakat bu hastalığı daha ağır bir şekilde geçiren kişilerde, sedef vücudun çok büyük bir bölümünü ele geçirmiş olabilir. Bu kırmızı pullar zamanla iyileşebilmektedirler ve kişinin yaşantısı boyunca da tekrar baş gösterebilirler.
SEDEF HASTALIĞI KİMLERDE GÖRÜLÜR
Sedef, kepekler ile kendisini gösteren bir cilt rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlık çocuklarda da yetişkinlerde de kendisini gösterebilir. Fakat değişik şekillerde seyreder; sedef, çocukların vücudunda damlacık gibi görülmekteyken, yetişkin insanlarda daha çok bir plak şeklinde gözlemlenmektedir. Bununla birlikte Sedef genel olarak genetik bir aktarım sonucu kişilerde ortaya çıkar. Bu rahatsızlığa genetik yatkınlığı bulunmakta olan vakalarda birtakım faktörler de bu rahatsızlığın baş göstermesine neden olmaktadır. Örneğin stres, sedefin ortaya çıkmasında en önemli etkenlerden bir tanesidir.
SEDEF HASTALIĞI NEDEN OLUR
Bu cilt rahatsızlığının kesin bir nedeni henüz bulunamamıştır ancak uzmanlarca sedefin ortaya çıkmasında birden fazla sebep bulunmaktadır. Bağışıklık sisteminde meydana gelen bir sıkıntı ciltte de iltihaplanmalara, bu iltihaplanmalar da yeni cilt hücrelerinin normalden çok daha hızlı bir şekilde çoğalma göstermesine sebep olur. Sedef, aynı aile içerisinde bulunan insanlarda da gözlemlenmektedir. Ama istisnasız her kuşakta çıkacak diye bir durum da yoktur.
Bu cilt hastalığının her türünün birden fazla tetikleyicileri vardır. Sedef hastalığının ortaya çıkmasını tetikleyen etkenler arasında vücuttaki birtakım kesik, sıyrık ya da cerrahi operasyonlar, bazı sıtma ilaçları, tansiyon ilaçları ve daha bunun gibi çeşitli ilaçlar ve bilhassa genç yaştaki erkeklerde aşırı alkol ve sigara kullanımı sedefi tetiklemekte olan en önemli nedenler arasında yer almaktadır. Sedef kış aylarında, soğuk günlerde çok daha sık bir şekilde gözlemlenmektedir. Sıcak ve nemli ortamlar hastalığın daha az kendisini göstermesine yardımcı olmaktadır.
Sedef hastalığı sıkıntısını yaşayan bazı kişilerde, çok küçük bir sıyrık hatta küçücük bir böcek ısırığı dahi bu hastalığın tetiklenmesi için bir sebep olabilmektedir. Vücudun vermekte olduğu bu tepki travma sonrasında hastalığın lezyonlarının kendisini göstermesinden kaynaklanmaktadır.
SEDEF HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR
Sedef birbirinden farklı türler barındırmaktadır. Kişinin barındırdığı bu tür doğrultusunda da sedefin gösterdiği belirtiler değişir. Ancak en yaygın şekilde ortaya çıkan plak tipi sedef hastalığıdır ve görülen en bariz semptomu ise kırmızı lekeler şeklinde gümüş kaplı plaklardır.
- Bunlar kaşıntı verebilir ve çoğu zaman da ağrılı olabilmektedirler. Bu lekeler bazen çatlar ve hatta kanama da gösterebilirler.
- Semptomların çok daha ağır bir şekilde seyrettiği vakalarda ise lekeler vücudun çok geniş bir alanını kaplayacak kadar büyüme gösterebilmektedirler ve hatta birleşebilirler.
- El-ayak tırnağında renk değişikliği gözlemlenebilir ve birtakım bozukluklar ortaya çıkabilir.
Bir diğer çeşidi ise genelde yetişkin insanlarda görülmekte olan, el avuç içlerinde ve ayak tabanlarında, içinde iltihap barındırmayan beyaz ya da sarı renkli sıvıları olan baloncuk türündeki sedef hastalığı da bulunmaktadır.
Bir başka tür de genel olarak çocuk ya da genç yaşta başlayan damlacık tarzı hastalıktır. Bu tür yaygın olarak gövdede ve uzuvlarda kırmızı lekelere sebep olmaktadır. Bu türün tetikleyici unsurları arasında ise solunum yolu enfeksiyonu, bademcik iltihapları, aşırı stres, ciltte meydana gelen yaralar, kesikler ve birtakım ilaçların kullanımı yer almaktadır.
Inverse sedef hastalığı ise sedef hastalığının gözlemlenen bir başka türüdür; koltuk altında, kasıkta, göğüs altında ve kulak arkasında parlak kırmızı lekeler şeklinde kendilerini gösterirler.
SEDEF HASTALIĞI TEŞHİSİ NASIL KONUR
Sedef hastalığının kendisini göstermeye başladığı ve aktif olarak vücutta gözlemlendiği dönemlerde fiziksel kontrol esnasında çok kolay bir şekilde teşhis edilmekte ve tanısı konmaktadır. Doktor muayenesi sırasında saç derileri, kulaklar, dirsek, diz, göbek deliği ve el ve ayak tırnakları başta olacak şekilde vücut ayrıntılı bir kontrolden geçirilmektedir. Doktor muayenesi esnasının haricinde uzman tarafından biyopsi de istenebilmektedir. Biyopside kişinin vücudundan bir deri parçası örnek olarak alınmakta ve laboratuvarda herhangi bir cilt enfeksiyonu var mı yok mu incelenmektedir. Bunun dışında bu cilt rahatsızlığının teşhisini koyabilmek için kullanılmakta olan başka bir test bulunmamaktadır.
Benzerliği yüzünden parapsoriasis bazen sedef hastalığı ile karıştırılmaktadır. Vakada parapsoriasis olup olmadığını anlamak için kesinlikle ama kesinlikle biyopsi yapılması şarttır. Zira bu rahatsızlık kansere gidebilecek kadar ciddi sorunlara neden olabilmektedir. Bu yüzden mutlaka tedavisinin yapılması gerekmektedir.
*Resim Eszter Miller tarafından Pixabay‘a yüklendi