Ertesi Gün Hapı Nedir Nasıl Kullanılır

Ertesi gün hapı nedir? Ertesi gün hapı nasıl kullanılır?

Ertesi gün hapı, yüksek miktarda progesteron hormonu içeren ertesi gün hapları, korunmasız olarak girilen cinsel ilişki sonrasında, planlanmamış gebeliklerin oluşumunu engellemek için kadınlar tarafından ağızdan alınan bir ilaçtır. İlaç içeriğinde yer alan yüksek düzeyde progesteron hormonu, kadın yumurtasının erkek üreme hücresi sperm tarafından döllenme ihtimalini azaltmasının yanı sıra, döllenen yumurtanın da uterusa tutunmasını engelleyerek, gebelik oluşumunu engeller. Doğum kontrol ilaçlarının aksine, ertesi gün hapı düzenli kullanım gerektirmez ve gebelik istenmeyen ilişki sonrasında bir ya da iki doz olarak kullanılır.

Bu yüzden bir doğum kontrol yöntemi olarak algılanmaması gereken ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişki, kondom yırtılması gibi beklenmedik durumlarda kullanılmalıdır. Cinsel ilişki sonrasında gebeliği engelleme şansı, ilacın ne kadar erken kullanıldığıyla da bağlantılı olan doğum kontrol hapları, ilişki sonrası 5. günde alındığında etki etmeyebilir. Ertesi gün hapı, korunmasız ilişki sonrasındaki ilk 24 saatte alındığında, planlanmamış gebelik oluşumlarının yaklaşık olarak %98’ini engeller. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasını önleme konusunda ise hiçbir koruyucu etkisi bulunmayan ertesi gün haplarının yalnızca beklenmedik durumlarda gebeliği önlemek amacıyla kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Norlevo, Ella, Ertes, Postpill gibi marka isimleri olan ertesi gün haplarını irdeleyeceğiz. Ertesi gün hapının aynı mifepriston içeren kürtaj hapı ile aynı olmadığını aklınızda bulundurun. Bu ilaç yerleşmiş bir hamileliği sona erdirir. Kürtaj hapı ise döllenmiş yumurtanın uterus duvarına yapıştığı ve gelişmeye başlamış bir gebelik içindir. Her ne kadar ismi ertesi gün hapı olsa da bu haplar cinsel ilişkiden sonraki üç gün içinde etkilidir.

Ertesi gün hapı, östrojen ve progesteron hormonları içerir. Cinsel ilişkiden sonra sperm yumurtayla birleşmişse, döllenmiş yumurtanın rahim içinde tutunmasına engeller. Eğer döllenmiş yumurta hücresi ana rahminde yuvalanmışsa, ertesi gün hapının herhangi bir etkisi olmaz. Diğer bir ifadeyle bu haplar, bir kürtaj yöntemi değildir, oluşmuş bir gebeliği sonlandırmaz.

Düzenli olarak uygulanan doğum kontrol yöntemleri, cinsel ilişkiden önce ya da sırasında hamileliğe yönelik önlem almaya dayanmasına karşın, ertesi gün hapları ilişki öncesi ya da sırasında önlem almaya fırsat bulamayanlara, cinsel ilişki sonrasında son bir seçenek sunar.

Etki mekanizması yönünden 2 tip ertesi gün hapı vardır. Birincisiöstrojenveprogesteroniçerir. İkincisi ise yalnızca bir progesteron olanLevonorgestreliçermektedir. Levonorgestrel içeren hapların etkinliği ve başarı oranı daha fazladır. Bulantı ve kusma en çok görülen yan etkidir. Bu, özellikle östrojen ve progesteron içeren kombine haplarda görülür. Yalnızca progesteron içeren haplar bu yönden daha avantajlıdır, fazla bulantı ve kusma görülmez.

Ertesi gün hapı nasıl kullanılır?

Doğum kontrol yöntemlerinin uygulanmadığı zamanlarda, korunmasız ve gebelik ihtimali bulunan cinsel ilişkilerden sonra kullanılması gereken ertesi gün hapı, cinsel ilişkinin ardından ne kadar çabuk alınırsa, gebeliği önlemede o kadar başarılıdır. Sanılanın aksine ertesi gün hapı, cinsel ilişkiden sonraki gün alınmak zorunda değildir. İlişki sonrasında 5. güne kadar alınabilen ilacın gebeliği engelleme şansı ne zaman alındığı ile direkt bağlantılıdır. İlk 24 saat içinde alınan ilaç, gebeliği önlemede %98 oranında etkiliyken bu oran 48. saatte %75’e geriler. Bu yüzden ertesi gün hapı, korunmasız olarak girilen cinsel ilişki sonrasında mümkün olan en kısa sürede oral yoldan alınmalıdır.

Eczaneden alınan ilaç, prospektüsü dikkatlice okunduktan sonra, prospektüste belirtildiği dozda kullanılmalıdır. Bunun sebebi ilaç markaları arasında kullanım farklılıkları bulunmasıdır. Bazı ilaçlar ilişki sonrasında tek hap olarak kullanılırken, bazıları iki doz olarak kullanıldığında etkilidir.

Ertesi gün hapı kullanmak, sonraki cinsel ilişkiler için bir korunma yöntemi değildir. Ertesi gün hapı aldıktan sonra tekrar korunmasız cinsel ilişki yaşarsanız gebe kalma olasılığınız vardır. Ertesi gün hapı kullandıktan sonra, bir sonraki adet dönemine kadar cinsel ilişki sırasında engelleyici (kondom ve benzeri) yöntemler kullanılmalıdır. Ertesi gün hapı, devamlı kullanılabilecek bir doğum kontrol yöntemi değildir. Bu nedenle de devamlı ve sık sık kullanılması uzun vadede ciddi sorunlara yol açabilir.

Ertesi gün hapının aşırı kullanımı bazı sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden acil olmadığı sürece ve yılda 3’ten fazla alınması önerilmemektedir. Doğum kontrol yöntemleri arasında size uygun kontrol yöntemi doktorunuza danışarak tercih etmeniz gerekir.

ERTESİ GÜN HAPI NASIL KORUMA SAĞLAR?

Korunmasız cinsel ilişkinin ardından mümkün olan en kısa sürede alınması gereken ertesi gün hapı, beklenmedik gebelik oluşumunu içeriğindeki progesteron hormonu sayesinde engeller. Gebelik oluşumu için sperm hücresinin, kadın üreme sistemi organlarından biri olan fallop tüplerine ulaştığında burada hazır bekleyen yumurtayı döllemesi gerekir. Kadın vücudunda yaklaşık 2 gün kadar canlı kalabilen sperm hücresi, fallop tüplerine ulaştıktan sonraki 2 gün içinde yumurtlama olması durumunda da yumurtayı dölleyerek gebeliği oluşturabilir. Ancak korunmasız cinsel ilişki sonrasında alınan ertesi gün hapı, içerdiği yüksek miktardaki hormonlar sayesinde yumurtlamayı geciktirir. Yumurta, fallop tüplerinde sperm tarafından döllenmiş olsa bile, ertesi gün hapı kullanımı ile birlikte embriyonun rahme tutunmasına olanak tanıyan rahim içi duvarının kalınlaşmasını engelleyerek gebelik oluşumunun önüne geçer.

Ertesi gün haplarının gebeliği önlemede başarı şansı nedir?

Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi (FDA) tarafından güvenli olduğu 1997 yılında onaylanan bu yöntemin başarı şansı% 97-98civarındadır. Ancak hamile kalma şansının en yüksek olduğu dönemde ilişkiye giren kadınlarda başarı şansının biraz daha düşük olması beklenir.

Yüksek doz hormon kullanımındaki dezavantajlar; içeriğindeki estrojen hormonuna bağlı bulantı-kusma şikayetleri ile bir sonraki adet döneminde düzensizlik yapabilmesidir.

Ertesi Gün Hapı Emziren Anneler Kullanabilir mi?

Ella ertesi gün hapı emzirme döneminde kullanmak kesinlikle sakıncalıdır. Yüksek oranda hormon bulunan ella kullanımında ilaçtaki hormonlar bebeğe anne sütü ile geçmektedir. Ella almak zorunda kalırsanız mutlaka bebeğinizi bir hafta emzirmemelisiniz. Bu süre zarfında sütünüzün kesilmemesi için sütü sağarak dışarı atınız. İlaç yüksek oranda hormon barındırdığı için mutlaka emzirmeden önce doktorunuz ile konuşmalı ve ancak o emzirebilirsin dediğinde yeniden emzirme içlemine devam edebilirsiniz. Emzirme döneminde de hamile kalınabilmektedir. Bu yüzden de korunma yöntemlerinin iyi seçilmesi gereklidir.

Ertesi gün hapı kullanımının riskleri

Korunmasız ilişki sonrası gebeliği önlemede etkili bir seçenek olan ertesi gün hapı diğerdoğum kontrol yöntemlerikadar etkili değildir ve rutin kullanım için önerilmez. Doğru kullanımla bile başarısız olabilir ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı hiçbir koruma sağlamaz. Bununla birlikte ertesi gün hapı herkes için uygun değildir.

Aşağıdaki durumlarda ertesi gün hapı kullanmamalısınız:

• Ertesi gün hapının içerdiği herhangi bir bileşene karşı alerjiniz varsa
• Ertesi gün hapının içerdiği barbitüratlar ya da etkinliğini azaltabilecek belirli ilaçlar kullanıyorsanız
• Zaten hamile olduğunuzu biliyorsanız
• Fazla kilolu veya obez iseniz doğru kullanımda dahi ertesi gün hapı başarısız olabilir
• Bir ay içinde ertesi gün hapı kullanmışsanız

Bütün bunlara ek olarak doğum kontrol hapı kullanmadan önce gerçekleşmiş bir hamileliğiniz olmadığından emin olun.Gelişen bir bebekte ertesi gün hapının etkileri bilinmemektedir.Eğer emziriyorsanız ertesi gün hapı kullanmanız önerilmez.

Ertesi gün hapının tipik yan etkileri sadece birkaç gün sürer ve aşağıdakileri içerebilir:

• Mide bulantısı veya kusma
• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Baş ağrısı
• Göğüslerde hassasiyet
• Dönemler arasında kanama veya sancılı adet dönemir
• Alt karın ağrısı veya krampları
• Adet döngüsünde düzensizlik

Ara dönemdeki kanamalar bazen damla şeklinde bazen de asimetrik lekelenmeler biçiminde görülebilir. Ertesi gün hapının yan etkilerinden biri de gelecek adet döngüsünün bir kaç gün önce ya da sonra başlamasıdır. Ertesi gün hapı kullandıktan sonrabir kaç gün kanama gerçekleşmezse bu hamile olduğunuz anlamına gelmemektedir. Adet döngüsü gebelikten bağımsız gelişecektir.

Hangi durumlarda ertesi gün hapı kullanılmalı

Ertesi gün hapı en fazla 72 saat içinde etkili olduğu için ilaç kutunuzda bulundurulması tavsiye edilir. Ertesi gün hapı şu durumlarda kullanılmalıdır:

• Hiç bir doğum kontrol yöntemi kullanmadan cinsel ilişkiye girilmişse
• Kullanılan erkek veya kadın prezervatifi hasar görmüşse
• Geri çekilme zamanında gerçekleşmemişse
• Kullanılan prezervatif cinsel ilişki sırasında çıkmışsa
• Doğum kontrolünüzün işe yaramadığını düşünmek için başka bir sebebiniz varsa
• Cinsel tacize uğradıysanız
• Cinsel ilişki sırasında rahim içindeki spiral yerinden oynadıysa

Ertesi gün hapı bir doğum kontrol yönteminden ziyade acil durum korunma yöntemidir. Ertesi gün hapının amacı korunmasız ilişki sonrasında ya da doğum kontrol yöntemi başarısız olduğu takdirde gebeliği önlemektir. Ertesi gün hapı doğum kontrolü için birincil bir yöntem olarak değil, b planı olarak düşünülmelidir. Gebeliğin oluşmasını kesin olarak önlediği için çiftler bu korunma yöntemini tercih etmek isteyebilir ancakertesi gün haplarının aşırı kullanımı kimi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu sebeple acil olmadıkça yılda üç defadan fazla ertesi gün hapı kullanılması önerilmemektedir. Diğer birincil doğum kontrol yöntemlerinden birini tercih etmeniz gerekir. Eğer ertesi gün hapı sık kullanılırsa vücuda aşırı hormon eklenmiş olur ve bu da hormonal düzensizliklere yol açar.

Ertesi gün hapları levonorgestrel veya ulipristal asetat enzimlerini içerir. Yalnızca progesteron hormonuna sahip ertes gün hapları progesteron ve östrojene sahip olanlara göre daha etkili ve güvenlidir. Ancak östrojen içeren ilaçların mide bulantısı, göğüs hassasiyeti, baş ağrısı gibi komplikasyonları olabilir.

Ertesi Gün Hapı Çocuklarda Kullanımı
Ertesi gün hapı 18 yaşının üstü kişiler için uygun bir ilaçtır. 18 yaşının altındaki çocukların kullanması sakıncalıdır. Ergenliğe girmiş adet kanaması olan kız çocukları da istenmeyen bir ilişki sonrasında hamile kalabilir. Ergenliğe girmiş adet kanaması olan genç kızlarımızda da istenmeyen bir ilişki mevcut olur ise mutlaka doktora danışılarak kullanılması gereklidir.

Adetliyken Ertesi Gün Hapı Kullanılır mı?

Adetliyken ertesi gün hapı kullanılabilir. Kadınlar adet kanaması olduğunda da hamile kalma ihtimali vardır. Çok düşük oranda da olsa hamilelik söz konusudur. Adetin kaçıncı gününde olursa olsun kontrolsüz ilişki sonrasında ertesi gün hapı içilebilir.Yumurtlama bazen adet döngüsüne denk gelebilmektedir. Bu genelde düzensiz adet kanaması olan kişilerde yada hormon düzensizliği yaşayanlarda olsa da nadir de olsa ihtimaller arasındadır. Bu sebeple adetliyken girilen kontrolsüz ilişki sonrasında istenmeyen bir gebelikle karşılaşılmaması için ella kullanılmalıdır.4

*Bild von Anni Pekkanen auf Pixabay