Sarılık, yenidoğan bebeklerde sıkça rastlanılması ile birlikte, yetişkinlik dönemlerinde de kendini gösterebilen bir hastalık türüdür. Bilirubin seviyelerinde artış ile kan testlerinde saptanan bir hastalık olması ile birlikte, tedavisi de oldukça kompleks bir biçimde gerçekleştirilmektedir. Tedaviye ihtiyacı olan kişiler doktor kontrolü altında bu süreçte ilerlemesi gerekmektedir.
Sarılık Nedir?
Sarılık bilirubin adı verilen, cilde sarı rengin verilmesini sağlayan bir maddenin kandaki seviyesi yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalık türüdür. Bu hastalığı en fazla yaşayan grup yenidoğan bebekler oluşturmaktadır. İlk aşamada kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) sarılık hastalığı oluşabilen kişilerde yüksek olmasından dolayı parçalanma olayı gerçekleşmektedir. Bunun sonunca sarı rengin verilmesini sağlayan bilirubin açığa çıkmaktadır. Başta bilirubin annenin karaciğerinde temizlenirken, yetişkinlik döneminde ise karaciğerin kapasitesi eğer temizleme kapasitesi uygun değil ise sarılık hastalığının belirtileri ortaya çıkmaktadır.
Karaciğer tarafından atılamayan ve parçalanma kapasitesi soncunda ortaya çıkan bilirubin kan seviyesinde yükselmeye başlar ve dolaşıma salınır. Dolaşımda artması ile birlikte sarı renk kişiler de fiziksel olarak belirmeye başlar ve bu şekilde kan testi sonuçlarına uygun olarak tedavi sürecinin başlatılması gerekmektedir.
Sarılığın Oluşumunda Gereken Aşamalar
Sarılığın erken aşamalarında tespiti oldukça önemlidir. Sarılığın aşamaları oldukça fazla olmakla birlikte beyin hasarı gelişiminin önlenmesi de oldukça önem teşkil etmektedir. Çoğunlukla yenidoğanlarda ortaya çıkan sarılık ile yetişkinlikte çıkan semptomların arasındaki en temel fark kendiliğinden geçme kapasitesidir. Bilirubin seviyelerinde fazla artışın olmasına bağlı olarak, kan beyin bariyeri kapanabilmekte ve beyin gelişimi de olumsuz bir şekilde etkilenebilmektedir. Bu da hasara neden olmaktadır. Fizyolojik olarak sarılığın iki aşamasında ikinci gününden itibaren en yüksek bilirubin seviyeleri kaydedilir ve üç dört gün bu süreç devam eder. Daha sonra ise yavaş yavaş azalma kaydedilmektedir.
Sarılığın Belirtileri
Sarılık önce bireylerinde yüzünde fark edilir. Kandaki artışına paralel olarak sırasıyla göğüs, Karın, kol ve bacaklarda kendine göstermeye başlar. Sağlık açısından sarılık riski altındaki kişilerde göz akı da sararır ve bu şekilde ilerleme göstermektedir. Ciltteki en önemli semptomları fark edildikten sonra sarı rengin gün ışığında daha iyi bir biçimde görüldüğü belirtilmektedir. Parmak ile hafifçe burun ya da karın cildine sarılık tanısı almış kişilerde dokunulduğunda, sarı rengin daha bariz biçimde görüldüğü saptanmıştır. Eğer sarılık göz ile görülebilecek semptomlara sahip ise mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulması oldukça önemlidir. Ciltteki belirtilerin fark edilmesinden sonra oluşan sarı renk gün geçtikçe daha koyu renk alarak belirgin hale geçtiği görülmektedir.
Eğer yenidoğan bebeklerde sarılık fark edilir ise, anne adaylarının ilk rastlayacağı belirtiler arasında bebeklerin daha çok uyuduğu ve emmesinin azaldığı görülmektedir. Bu belirtiler sarılığın daha çok arttığını göstermektedir. Eğer bilirubin daha çok yükselip beyne ilerlediği tespit edilmiş ise, bebeklerin daha tiz bir biçimde ağladığı fark edilecektir. Ciltte daha sonraları oluşan kırmızı lekelerde kişilerin sarılık için risk altında olduğunun bir göstergesi olmasından dolayı önem teşkil etmektedir.
*Resim David Mark tarafından Pixabay‘a yüklendi