Rooibos Çayının Faydaları Nedir?
Rooibos çayı; “ kırmızı çay ” veya “ kızıl çalı çayı ” olarak da bilinir. “Fabaceae” familyasının üyesi, endemik bir bitkidir . Sadece Güney Afrika’nın batı kıyısındaki (Batı Cape) Cederberg (Ümit Burnu) bölgesinde küçük bir dağlık alanda yetişir. Bilimsel olarak “Aspalathus linearis” şeklinde adlandırılan bir çalının yaprakları kullanılarak elde edilir. Bu çalı, süpürgeye benzeyen bir yapıdadır.
Rooibos yaprakları, geleneksel olarak kırmızı-kahverengi renge dönünceye kadar fermente edilir (fermantasyon). Yani rengi ve tadının değişmesi için bir süre bekletilir. Fermente edilmeyen yeşil rooibos çay da bulunur. Ancak taze rooibos, geleneksel formuna göre daha az lezzetli ve daha pahalıdır. Kırmızı rooibos çayı tatlı ve aromatik kokuluyken, yeşil rooibos çayının daha otsu bir tadı vardır. Buna karşın yeşil rooibos, geleneksel kırmızı rooibosa göre daha yüksek seviyede antioksidanlar içerir .
Rooibos çayı, genellikle siyah çaya benzer bir şekilde tüketilir. Bazı insanlar farklı bir lezzet katmak için bu çaya süt ve şeker de ekler. Geçtiğimiz yıllarda bu çayın; buzlu, espresso, latte ve cappuccino formları bazı ülkelerde tanıtıldı.
Rooibos çayı tadı ve kokusuyla da gönülleri kazansa da, asıl tercih edilme sebebi sağlıklı olmasıdır. Rooibos çay ve infüzyon yapımında kullanılır. İnfüzyon haricen akne, egzema ve dermatit gibi hastalıklar tedavisinde kullanılsa da, en fazla çay olarak tüketimi tercih edilmektedir. Kimyasal bileşiminde А, В1, В2, В5, В6, В12, С, D, Е, К ve РР vitaminleri; potasyum, kalsiyum, magnezyum, iyot, florin, bakır, manganez, demir, çinko, selenyum, fosfor ve sodyum bulunduran rooibos çayının faydaları üzerine çeşitli araştırmalar yapılmıştır.
*2009 yılında Foof and Chemical Toxicology’de yayımlanan bir araştırmada rooibos çayının kanserli tümörlerin boyutunun küçültülmesinde etkili olduğu belirtilmiştir.
*Eylül 2010’da Journal of Ethnopharmacology’de yayımlanan araştırmada çayın düzenli kullanılmasının kansere, yaşlanmanın etkilerine ve kalp hastalıklarına karşı koruyucu etkiye sahip olduğu belirtilmiştir. Aynı zamanda LDL kolesterolünü düşüren rooibos çayı, iyi kolesterol olarak bilinen HDL seviyesini ise yükselmektedir.
*Ohio Üniversite tarafından yapılan araştırmada rooibosta bulunan nothofagin’in sinir ve beyin fonksiyonu üzerinde koruyucu bir etkisi olduğu belirtilmiştir.
*Pediatrics International’de yayımlanan araştırmaya göre rooibos çayının düzenli kullanılması çocuklarda herhangi bir yan etkiye neden olmuyor. Hatta bitkinin ana vatanı Güney Afrika’da rooibos geleneksel olarak bebeklerde kolik tedavisinde kullanılmaktadır.
*Rooibos çayında bulunan kalsiyum, florid, manganez sağlıklı dişler için uzmanlar tarafından önerilen minareller arasındadır. Çayda ayrıca sodyum, potasyum, demir, bakır gibi minareller de bulunmaktadır.
Tüm bunların yanı sıra rooibos çayı popüler olarak hazımsızlık, mide yanması, bulantı, kusma gibi sindirim sorunlarında kullanılmaktadır. Ayrıca uçuk, aft, hafif yanıklar, pişik, cilt tahrişine karşı ve egzamanın kaşıntı, cilt kuruluğu gibi belirtilerini hafifletmek için de rooibos bitkisi tercih edilmektedir.
-
Kanser
Rooibos çayında bulunan polifenoller oldukça güçlü antioksidanlardır ve hücre zarlarının korunmasına yardımcı olur. 2009 yılında Gıda ve Kimyasal Toksikoloji’de (Food and Chemical Toxicology) yayınlanan araştırmada rooibos çayının, siyah çay ve yeşil çayla birlikte kanserli tümörlerin boyutunun küçültülmesinde etkili olduğu belirlenmiş.
- Kalp hastalığına yakalanma riskini azaltır Bu çaydaki antioksidanlar kalp sağlığına faydalıdır. Rooibos çayı nın içilmesi anjiyotensin dönüştürücü enzimi (ACE) inhibe ederek kan basıncını olumlu yönde etkiler. Bu da kalp hastalığı riskini azaltır.
-
Tip 2 Diyabetli İnsanlara Yararlanabilir
Rooibos çayı, hayvan çalışmalarının anti-diyabetik etkileri olabileceğini öne süren antioksidan aspalatinin bilinen tek doğal kaynağıdır .
Tip 2 diyabetli farelerde yapılan bir çalışma, aspalatinin dengeli kan şekeri seviyelerinin ve azalmış insülin direncinin olduğunu, bu da tip 2 diyabet riski olan veya olan insanlar için ümit vaat edebileceğini ortaya koymuştur .
- Cilt Sağlığı açısından: antioksidan ve hücreleri yenileyici özelliğine bağlı olarak egzama, güneş yanığı ve derideki alerjik reaksiyonlar gibi deri sorunlarına yönelik ideal bir çaydır. Nörodermik’te de etkilidir.
- Cilt Hastalıkları : Rooibos çayı harici olarak cilt yüzeyinde görülen çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Çinko bakımından zengin olan bitki uçuk, aft (gargara olarak kullanıldığında), hafif yanıklar, pişik, cilt tahrişine karşı ve egzamanın kaşıntı, cilt kuruluğu gibi belirtilerini hafifletmek için kullanılan etkili doğal ürünler arasında yer alıyor.
- Anti-inflamatuar kaynağıdır Rooibos çayı aspalathin, nothofagin polifenolleri ve antioksidanlar açısından oldukça zengin bir bitkidir. Bu antioksidanlar vücut içerisinde bulunmuş olan zararlı ve serbest radikaller ile savaşarak vücudu korumaktadır. Rooibos çayının içerisinde barındırdığı polifenoller anti-inflamatuar özelliği kalp ile ilgili hastalıkları önlenmesi için yardımcı olmaktadır. Son olarak, bu polifenoller aynı zaman da antiviral özelliği de sahip olmuş olduğu için bağışıklık sistemini büyük ölçüde destekleyerek soğuk algınlık, grip ve virüslerden de vücudu korumakta böylece hasta olmanızın önüne geçmektedir.
-
Yaşlanma karşıtıdır
Yaşlanma ile ilgili teoriler; serbest radikaller adı verilen toksik bileşenler nedeniyle vücudun yaşlandığını söylemektedir. Serbest radikaller, sağlıklı hücrelere saldırarak bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve yaşlanmasına neden olur.
Japon bilim adamları, Rooibos çayının serbest radikallere saldıran ve zararlı etkilerini sınırlayan bir antioksidanı taklit eden bir madde içerdiğini keşfettiler. Diğer bir deyişle; Rooibos çayının içerdiği antioksidanlar, yaşlanma sürecini yavaşlatarak ve bağışıklık sistemini güçlendirerek daha sağlıklı ve zinde bir benlik sağlayabilir.
2010 yılında yapılan ve 4 hafta boyunca devam eden 20 kadının katıldığı bir çalışmada; bazı bitkisel flavonoidlerin etkileri araştırıldı. Kırışıklık azaltma söz konusu olduğunda, %9.9 azalma ile Rooibos çayı en üst sırada yer aldı.
- Polifenollerde Zengin Kırmızı Rooibos Çayı anti-inflamatuar, antiviral ve antimutagenik özelliklere sahip polifenoller içerir. Polifenoller genellikle antioksidan özellikleri için bilinen organik kimyasallardır . Rooibos çayı içinde çok sayıda fenolik bileşene sahiptir ve bunların en önemlisi polifenollerdir. Hücre boyunca serbest radikallerin temizleyicileri olarak hareket ederler, bunlar kanser ve kalp hastalıklarına neden olabilecek hücre metabolizmasının zararlı yan ürünleridir . Aspalathin ve nothofagin, rooibos çayının içerdiği diğer iki önemli antioksidanlar olup bağışıklık sisteminizi güçlendirmek ve vücudunuzu her tür hastalığa karşı korumak için Rooibos çayı tüketimi büyük bir tercih olmalıdır
- Güney Afrika’da yapılan bir diğer araştırmada, 6 hafta boyunca her gün rooibos çayı içen 40 kişinin vücudu kalp hastalıklarına, kansere ve yaşlanmanın olumsuz etkilerine karşı koruyan “glutatyon” seviyelerinde yükselme belirlenmiş. Aynı zamanda bu kişilerin LDL kolesterolünde önemli ölçüde düşüş kaydedilmiş. Ek olarak iyi kolesterol olarak HDL kolesterol seviyeleri yükselmiş. Araştırma sonuçları 2010 yılının Eylül ayında Etnofarmakoloji Dergisi’nde (Journal of Ethnopharmacology) yayınlanmış.
-
Rooibos çayı zayıflatırmı?
Rooibos çayı kalori olarak bardak başına 2 ila 4 kalori içerir. Bu içeceğin düşük kalorisini korumak için şeker, bal ve süt gibi katkı maddeleri eklememek gerekir.
Rooibos çayı , stres hormonu kortizolü azaltarak, strese bağlı yemeyi azaltan doğal bir sakinleştirici etkiye sahiptir. Yemekler arasında içmek, açlığın azalmasına yardımcı olur.
- Mide-Bağırsak Sorunlarında: İltihap giderici özelliği nedeniyle Rooibos ishal, bağırsak iltihaplanması, barsak tahrişleri gibi mide-barsak sıkıntıları için çok uygundur.
- Diş Sağlığı : Rooibos çayında bulunan kalsiyum (100ml’de 0.54mg), florid (100ml’de 0.11mg) ve manganez (100ml’de 0.02mg) sağlıklı dişler ve kemikler için uzmanların önerdiği minerallerdir. Rooibos ayrıca sodyum, potasyum, demir ve bakır minerali içerir.
- Solunum sistemini destekler Rooibos çayı bir bronkodilatördür. Bu bronkodilatör özelliği akciğerlerde bulunan solunum sistemimizde görevli olan bronşlarda ve bronşiyollerde genişletici bir etki göstermektedir, bu bronşlar genişlediği zaman nefes alıp verirken vücudunuza giren temiz oksijen sayısı artacağından dolayı vücudunuz temiz kanı çok daha hızlı bir şekilde taşıyacak ve sizin kendinizi daha enerjik ve sağlıklı hissetmenize yardımcı olacaktır. Bu şekilde bunu yaparken çok daha kolay nefes alabilmenizi ve pek çok hastalığınız için hava akımını artırmayı büyük ölçüde sağlamaktadır. Solunum yolunun direnç kazanması ile rooibos çayı tüketenler ateroskleroz ve kalp krizi de dâhil olmak üzere ortak kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi için de destek almaktadır. Rooibos çayı ayrıca astım hastalığı ile mücadele etmek için de oldukça etkilidir.
- Sporcular için: Spor sırasında ter ile birlikte önemli derecede su ve mineral kaybı yaşanmaktadır. Yüksek mineral içeriği nedeniyle Rooibos bu anlamda sporcular için de çok uygun bir içecektir. Rooibos çayı doğal bir izotonik hararet alıcı niteliğindedir.
- Düşük Kan Basıncı Kırmızı Rooibos çay stres sinir gerginliği ve hipertansif koşulları rahatlatmak için bilinir . Hipertansiyon, daha çok yüksek tansiyon olarak bilinir ve rooibos çayı bir bronkodilatör olarak davranır. Sadece solunum rahatsızlıklarını gidermekle kalmaz, aynı zamanda kan basıncını düşürür, kalp krizi ve ateroskleroz gibi tehlikeli kardiyovasküler hastalıkların önlenmesine neden olur .
-
Alzheimer Hastalığı
Antioksidanların Alzheimer hastalığından korunma ve hastalığın gelişimini yavaşlatmadaki önemi biliniyor. Bu konuda Ohio Üniversitesi tarafından yapılan araştırmada, rooibos bitkisinde bulunan “nothofagin”nin sinir ve beyin fonksiyonu üzerinde koruyucu etkiye sahip olduğu belirtiliyor.
- Kemik sağlığını iyileştirir Araştırmalar çayın (yeşil, siyah ve rooibos çayı ) kemik sağlığını iyileştirebileceğini belirtiyor. Fermente rooibos çayı nın, osteoklastlar (iyileşme sırasında kemik dokusunu emen kemik hücreleri) üzerinde fermente edilmemiş rooibos özünden daha güçlü bir inhibe edici etkiye sahip olduğu bulunmuştur.
- Zihni stresten korur Serbest radikallerin artması psikolojik açıdan stresin yaşanmasına sebep olmaktadır, bunun sonrasında bu serbest halde bulunan radikaller ile savaşmak bir takım nörodejeneratif hastalıklara da yol açmaktadır. Ancak rooibos çayının sahip olmuş olduğu yüksek miktardaki antioksidanlar vücut ve beyin üzerinde herhangi bir hasar bırakmadan stresin kişilerde oluşturduğu olumsuz etkilerini ortadan kaldırmayı büyük ölçüde sağlamaktadır.
-
Daha iyi bir gece uykusu sağlar
Doğal olarak kafeinsiz bir çay olan rooibos çayı; merkezi sinir sistemi üzerinde rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. Bu nedenle; uykusuzluk, rahatsız uyku düzeni ve baş ağrısı çeken hastalara doktorlar tarafından yıllardır önerilmektedir. Yatmadan hemen önce bir fincan çay, deliksiz bir uyku uyumanızı sağlayabilir.
- Yüksek Kan Basıncı Moringa, yüksek tansiyonu ,damar sertleşmesine ve önlenmesine yardımcı olur. Potasyum açısından zengindir, bu da sodyum içeriğinin azaltılmasına yardımcı olur ve yüksek tansiyonun azaltılmasına yardımcı olur. Kırmızı Rooibos Çayı ve Moringa birlikte tüketilme açısından muhteşem bir ikilidirler
-
Kolik
Rooibos çayı, Güney Afrika’da geleneksel olarak bebeklerde kolik tedavisinde kullanılmaktadır. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarla desteklenen bu kullanım şekli için daha çok araştırmaya ihtiyaç duyulmakla birlikte “Uluslararası Pediatri” (Pediatrics International) dergisinde sonuçları yayınlanan bir çalışmaya göre rooibos çayının düzenli kullanımı çocuklarda herhangi bir yan etkiye neden olmuyor.
- Kadın doğurganlığını arttırabilir Hayvan çalışmalarında, fermente edilmemiş rooibos çayı nın endometriyum kalınlığını ve uterus ağırlığını arttırdığı gözlendi. Çay ayrıca yumurtalık ağırlığını da azaltabilir. Sıçanlarda doğurganlığı artırmaya yardımcı olmuştur. Bununla birlikte, insanlarda etkinliği kanıtlanmamıştır.
- Diyabetik komplikasyonların önlenmesi ile yardımcı olur Rooibos çayının doğrudan şeker düzeylerine yardımcı olmuş olduğu henüz bulunamamıştır fakat diyabetik vasküler komplikasyonların ve göz sorunlarına neden olmuş olan oksidatif stres ile mücadele için oldukça yararlı olduğu tespit edilmiştir. Yapılmış olan benzeri araştırmalarda diyabet ile mücadele için rooibos çayının tavsiye edilebileceği sonucuna varılmıştır. Gün içinde bir bardak içerek önleminizi almış olacaksınız.
- Kan dolaşımı artırır Chysoeriol rooibos çayı nın sahip olmuş olduğu güçlü antioksidanlardan birisidir. Buda kardiyovasküler hastalıkları tetikleyen enzimlerin vücut içerisinde ki aktivitesini engellemeyi sağlayan dolaşımları büyük ölçüde desteklemektedir. Ayrıca rooibos çayı tüketmenin aynı zamanda vücutta ki kan basıncını ve kolesterolü düşürmek için de kullanıldığı ve etkili olduğu da bilinmektedir.
-
Karaciğeri korur
Bu çay, yağlı karaciğer hastalığının gelişimini önlemeye yardımcı olabilir. Karaciğer hücrelerinde yağ birikmesi potansiyel olarak ciddi bir durumdur. Rooibos çayı, hasarlı karaciğer dokusunun yenilenmesine yardımcı olur. Ayrıca, karaciğer hastalığını önlemenin ve tedavi etmenin etkili bir yolu olarak da önerilmektedir.
- Bağısak sancılarında Kırmızı Rooibos çayı küçük çocuklar için yararlıdır Bağırsak sancısı veya mide ağrısı ve gazdan muzdarip küçük çocukalrdada güvenle kullanılır .Tadını güzelleştirmek ve daha lezzetli hale getirmek için çayın içine biraz şekerli süt ekleyebilirsiniz . Birçok Güney Afrikalı kadınlar bu bitkinin kolikli (Sancılı ) bebekleri için çok rahatlatıcı olduğundan ve bu durumlarda kullanmamaktadırlar . Rooibos çayının mide ağrılarına iyi geldiğide kesinlik kazanmıştır.
- Antimikrobiyal etkiye sahip olabilir Rooibos çayı nın antimikrobiyal etkisi henüz iyi çalışılmamıştır. Bazı araştırmalar, çayın Escherichia coli , Staphylococcus aureus , Bacillus cereus , Listeria monocytogenes , Streptococcus mutans ve Candida albicans’ı inhibe edebileceğini belirtmektedir. Bu açıdan daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
- Rooibos çayında kafein var mı Rooibos çay kafeinsizdir bu neden ile kafein tüketiminden kaçınan fakat kahve ya da çay içmek isteyenler için mükemmel bir içecek seçimi ve mükemmel bir antioksidan kaynağı haline gelmektedir. Aynı zamanda yararlı olmuş olduğu kabul edilse dahi tanen seviyesinin düşüklüğü nedeni ile bazı insanlar tarafından oldukça fazla tercih edilmemektir. Tanen eksikliği sebebi ile rooibos çayı diğer çaylar gibi damakta hafif acı bir tat bırakmamaktadır.
- Böbrek Taşlarını Önler Böbrek taşı problemi olan kişiler içecekte oksalik asit bulunmadığından istedikleri kadar kırmızı rooibos çayı içebilirler. Çoğu zaman böbrek taşı olan insanlara yoğunlaştırıcı madde nedeniyle çok fazla çay içmekten vazgeçirilir. Oksalik asit kristal oluşturan bir maddedir, bu nedenle böbreklerdeki kalsiyum taşlarının veya diğer ağrılı büyümenin varlığını daha da büyüterek daha da kötüleştirebilir. rooibos çayında bu bir sorun olmaz.
- Mideyi yatıştırır Rooibos çayında flavonoid içeriğinin yüksek olması nedeniyle antispazmodik özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Bu bir fincan yatıştırıcı rooibos çayı içmek mide krampları, karın ağrısı sakinleştirmek ve sindirim rahatsızlığı rahatlatmak anlamına gelmektedir. Eğer ishal ve diğer bağırsak sorunları gibi gastrointestinal sıkıntı dönemlerindeyseniz belirtileri rahatlatmak için rooibos çayına başvurabilirsiniz.
- Antispazmodik Özellikler Bu çay şiddetli mide krampları ve abdominal ağrıları hafifletebilen zengin bir antispazmodik ajanlar kaynağıdır . Esas olarak kalsiyum aktivitesini antagonize etmeden vücuttaki K + (potasyum) iyonlarının aktivasyonundan kaynaklanır. gastrointestinal sistemdeki hiperaktivite varlığını azaltabildiğinden diyare ve diğer bağırsak sorunlarını böylelikle önleyebilir .Güney Afrika’nın birçok yerinde Rooibos çayı kullanılan egzama, saman nezlesi gibi alerji tedavisinde etkili ateş ve alerji ile ilişkili bronşit gibi rahatsızlıklarda iyileştiricidir Fenolik içeriği sayesinde antienflamatuar niteliklere sahiptir ve böylece vücutta çeşitli tiplerde astım ve topikal alerjik reaksiyonlar için tavsiye edilir edilir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir Bilim adamları rooibos çayı nın içerisinde bulundurduğu ve içerdiği önemli ölçüdeki antioksidanların kan içerisinde ki antioksidan düzeylerini yükselttiğini ve bu şekilde vücudun iç savunma sistemini desteklediğini ve hastalığa karşı vücudu koruduğunu pek çok kişi savunmaktadır. Aynı zamanda rooibos çayı serbest radikallerin zararlı etkilerine karşı da vücudu büyük ölçüde korumaktadır.
- Yaşlanma Rooibos çayında bulunan antioksidanlar yaşlanma sürecini yavaşlatır ve bağışıklık sisteminin gücünü arttırır. Antioksidanlar, hastalıklara ve dejenerasyona karşı savunmasız hale getirerek cilde saçlara, kemiklere ve diğer organ sistemlerine zarar veren serbest radikaller ararlar. Rooibos çayı antioksidan içeriği bakımından en güçlü içeceklerden biridir. Aynı zamanda, bilişsel yetenek açısından anti-aging etkilere sahiptir çünkü nöral yollardaki oksidatif yan ürünlerin etkilerini azaltır, böylece konsantrasyonu ve odaklamayı arttırır
- Alerjilerle mücadeleye yardımcı olur Rooibos çayı sitokrom P450 üretimini artırmayı sağladığı için kişilerde meydana gelen pek çok alerjiler ile mücadeleye yardımcı olmaktadır. Bu enzim alerjik reaksiyonlarla savaşmak için oldukça önemli bir enzimdir. Japon araştırmacılar düzenli olarak rooibos çayı tüketiminin vücuttaki sitokrom P450 enzimi seviyelerinin arttırdığı, bunun sonucu olmuş olarak alerjik reaksiyonları iyileştirmek için oldukça yardımcı olduğunu bulmuşlardır.
*Resim miiya tarafından Pixabay ‘a yüklendi