Kadınlarda idrar kaçırma sebepleri ve tedavisi

İdrar kaçırma nedir? Belirti, türleri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Kadınlarda idrar kaçırma çok sayıda nedeni vardır. En sık sebepler mesanenin enfeksiyonları (sistit), zor doğumlar, çok sayıda doğum yapmak, menopoz sonrası rahim sarkmaları, mesane taşları, rahim ve diğer genital organlardan geçirilen operasyonlar sayılabilir. Kadınlarda idrar kaçırma gülme ya da öksürme ile, hapşırma sırasında, yürürken, ayağa kalkma sırasında ya da merdiven çıkarken ortaya çıkabilir. Bu tip kaçırmaya STRES tipte idrar kaçırma denir. Ani idrar yapma hissi, sıkışınca idrarın aniden boşalması ise daha farklıdır ve genellikle hastalar tuvalete yetişemez ve gidinceye kadar kaçırabilirler. Bu tip kaçırma ise SIKIŞMA tipi kaçırmadır. Bazı hastalarda ise her iki tip birlikte görülür. Bunların dışında aşırı sıvı alımı, çeşitli ilaçlar, yaşlanma, nörolojik hastalıklar sonucunda da idrar kaçırma ortaya çıkabilir.

Çoğunlukla orta yaşta görülen bu sorun, bazen zor doğum yapmış vajinada yırtıklar olmuş, pelvis tabanı yırtılmış genç kadınlarda da görülebilir. Hafif, orta ve şiddetli olarak üç şekilde görülebilir.

Hafif idrar kaçırma; öksürme, hapşırma, gülme ve ıkınma gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda görülür.

Orta derecede; merdiven çıkma, yürüme ve ayağa kalkma gibi durumlarda ortaya çıkabilir. İleri derecede ise seyrek de olsa ayaktayken bile eforsuz idrar kaçırma vardır.

Güldüğünüzde, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda, yürürken veya egzersiz yaparken, ağır bir eşya kaldırırken, oturur ya da yatar durumdan ayağa kalktığınızda idrar kaçırıyorsanız ve bu durumdan kurtulmak için gün boyunca sık sık tuvalete gitmek zorunda kalıyorsanız uzmana başvurmalısınız. İdrar yapma hissi geldiğinde tuvalete yetişemiyorsanız ve tuvalette hiçbir zaman idrarınızı tamamen boşaltamadığınız hissine kapılıyorsanız da uzman görüşü almanız faydalı olacaktır. Böylece eğer varsa idrar kaçırmanızın nedeni ve tipi saptanarak en iyi tedaviye giden yolda ilk adımı atmış olursunuz. Doktorunuz ile , idrar kaçırma konusu açıkça konuşmanız, tedavi seçeneklerini öğrenmenizi ve bir zamanlar yaşadığınız tam ve aktif yaşam tarzını yeniden kazanmanızı sağlayabilir.

İdrar kaçırmanın nedenleri

Kadınlarda idrar kaçırma şikayetlerinin en önemli nedeni genetik yapıdır. Bağ dokusu, kalıtımsal olarak zayıf ve sarkmaya eğilimli olan bireylerde, bu problem sıklıkla oluşur. Diğer nedenleri ise;

• Alkol ve kafeinli içecekler
• Gazlı içecekler ve maden suyu
• Baharatlı, şekerli ve narenciye meyveleri gibi asitli yiyecekler
• Çikolata, yapay tatlandırıcılar
• Yüksek dozdaC vitamini
• Kalp ve tansiyon ilaçları, sakinleştiriciler ve kas gevşeticiler
• Hormon eksikliği
• Pelvik taban kaslarının zayıflığı
• Nörolojik hastalıklara bağlı idrar kaçırma
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Geçirilmiş pelvik ameliyatlar
• Doğum
• Obezite,
• İlerleyen yaş,
• İdrar torbası sarkması,
• Genetik,
• Aşırı kilolu olmak:Fazla kilo, mesane ve etrafındaki kaslara fazla basınç uygular. Bu durum da kasları zayıflatır ve öksürürken veya hapşırırken idrar kaçırmaya neden olur
• Kabızlık,
• Sistit,
• Vajinal enfeksiyonlar,
• İdrar yollarında veya böbrekte taş,
• Şeker hastalığı,
• Zor doğumlar,
• Kas gevşetici, tansiyon düşürücü, idrar söktürücü, sakinleştirici, depresyona karşı alınan ilaçlar, alerji ilaçları,
• Demans alzheimer hastalığı
• Sinir sisteminin hastalığı
• Vajina ile mesane arasında fistül.
• İdrar yolundaki bir tümör ya da üriner sistem taşları
• Multipl skleroz,Parkinson, inme, beyin tümörü veya spinal yaralanmalar

İdrar Tutamama Belirtileri Nelerdir?

• Çok sık idrara gitmek
• Tuvalete yetişemiyor yada tuvaletimizi yapsak bile hala tuvalete çıkma hissimiz oluyorsa
• Öksürdüğümüzde, hapşurduğumuzda, spor yaparken, yürürken hatta güldüğümüzde idrar kaçırma oluyorsa
• Gece uykudan idrar yapmak için kalkılıyorsa veya uykuda kaçırmalar oluyorsa
• İdrar yaparken yanma oluyorsa

İdrar Kaçırma Tipleri

• Stres tipi idrar kaçırma: Öksürme, ıkınma, hapşırma gibi karın içi basıncı arttırmakla beraber gerçekleşir.
• Urge tipi idrar kaçırma: Bazen nedensiz , bazen de su sesi, gülme gibi nedenlerle olan idrar kesesinin kasılması ile oluşur
• Taşma Tipi idrar kaçırma: Şeker hastalığı ve çeşitli sinir hastalıkları nedeni ile idrar kesesinin kasılıp boşalamama nedeni ile gelişirler.
• Karışık tip inkontinans: Stres ve sıkışma tipi inkontinansın birlikte görüldüğü idrar kaçırma tipidir. Diğer tiplerin kombinasyonları nadir de olsa bir arada bulunabilir.
• Noktürnel enürezis: Geceleri uykuya daldıktan sonra farkında olmadan idrar kaçırmayı ifade eden inkontinans tipidir.
• Fonksiyonel inkontinans: İdrar yolları veya mesanede bir problem olmamasına rağmen, hastaların tuvalete zamanında ulaşamaması sonucu meydana gelen idrar kaçırmadır. Fiziksel ya da bilişsel kısıtlılıklar sonucu ortaya çıkar.
  İdrar kaçırma bazen gün içerisinde tüketilen yiyecek ve içeceklerin idrar söktürücü gibi özellik göstermesine bağlı oluşabilir. Hem idrar miktarının artması hem de mesanenin uyarılmasıyla geçici tipte idrar kaçırma oluşur.
  Alkol, kafein, gazlı – asitli içecekler, yapay tatlandırıcılar, acı ve baharatlı yiyecekler, sakinleştirici ve kas gevşetici gibi ilaçlara bağlı olarak geçici idrar kaçırma meydana gelebilir.

İdrar kaçırma tanısı

• Mesane günlüğü:Birkaç gün boyunca hasta, günde ne kadar sıvı aldığını, yaptığı idrarın miktarını, ne sıklıkta idrara çıktığını, idrar yapma isteğinin olup olmadığını ve gün içerisinde kaç defa idrar kaçırdığını kaydeder.
• Fizik muayene:Vajinal muayene ile pelvik taban kaslarının gücü kontrol edilebilir.
• İdrar tahlili:İdrar örneği, enfeksiyon belirtileri, kan izleri veya diğer anormallikler olup olmadığını belirlemek için incelenir.
• Kan testi:Böbrek fonksiyonunu değerlendirebilir.
• Postkoid rezidüel (PVR):İdrar sonrası idrarın mesanede ne kadar kaldığını ölçer.
• Pelvik ultrason:Bir görüntü sağlar ve bir sorun olup olmadığını gösterir.
• Sistogram:Bir X-ışını ile mesanenin görüntüsü alınır.
• Sistoskopi:Sonunda bir lens olan ince bir tüp üretra içine sokulur. Doktor idrar yolundaki herhangi bir anormalliği gözleyebilir.

Kadında idrar kaçırma tedavisi

İlaç Tedavisi
İdrar tutamama tedavisi olarak ilk başta ilaç tedavisi uygulanır. Bazı ilaçlar üretra kaslarını kuvvetlendirmeye yardımcı olurken, bazı ilaçlar da idrar torbasını gevşetmeye yardımcı olur. İdrar yolu enfeksiyonları varsa bu tip enfeksiyonlara verilecek olan antibiyotik tedavileri ile idrar tutamama tedavi edilebilir. Hasta için en doğru idrar kaçırma tedavinin ne olacağına doktor karar verir ve uygular.

İdrar kaçırma ilaç tedavisi

• Antikolinerjikler:Bu ilaçlar aşırı aktif mesaneyi sakinleştirebilir ve sıkışma tipi idrar kaçırma için yararlı olabilir. Oksibutinin, tolterodin, darifenasin, fesoterodin, solifenasin ve trospium bu ilaçlar arasında sayılabilir.
• Mirabegron:Sıkışma tipi idrar kaçırma tedavisinde kullanılan bu ilaç mesane kasını rahatlatır ve mesanenin tutabileceği idrar miktarını artırabilir. Aynı zamanda yaptığınız idrar miktarını da arttırarak mesanenizi iyice boşaltmanıza yardım edebilir.
• Alfa blokerler:Sıkışma tipi veya taşma tipi idrar kaçırma sorunu erkeklerde, bu ilaçlar prostatta mesane boynu kaslarını ve kas liflerini gevşetir ve mesanenin boşaltılmasını kolaylaştırır. Tamsulosin, alfuzosin, silodosin, doksazosin ve terazosin bu ilaçlar arasında sayılabilir.
• Topikal östrojen:Kadınların kullanabildiği vajinal krem, halka veya yama formunda düşük dozda topikal östrojen uygulanması, üretra ve vajinal bölgelerdeki dokuların güçlenmesine ve gençleşmesine yardımcı olabilir. Östrojen hormonunu hap olarak almak durumu daha da kötüleştirebileceği için idrar kaçırma tedavisinde önerilmez.

Fizik Tedavisi
İdrar tutamama tedavisinin yanı sıra fizik tedavide uygulanır ki bu tedavide hastanın alt karın kaslarının kuvvetlendirilmesi sağlanır.

Cerrahi Yöntemler
Doktorunuzun yaptığı tetkikler sonucunda, sağlık durumu da göz önüne alınarak bu uygulamanın yapılıp yapılamayacağına karar verilir. İdrar torbası sarkmalarında sarkan idrar torbası kaldırılırken bazı idrar kaçırma tiplerine üretra etrafına madde enjeksiyonu yapılabilir.

KONSERVATİF TEDAVİLER (AMELİYATSIZ TEDAVİLER)
Burdaki amaç mesaneyi taşıyan pelvik taban kaslarını ve mesane kaslarını güçlendirmektir.

Mesane Egzersizleri :İdrar yapmanın geciktirilmesi ve idrar hissi geldiğinde belirli süre tutarak mesane eğitimi ve güçlendirilmesi amaçlanır.

Pelvik Taban Kaslarının Eğitimi:Pelvik taban kaslarının egzersizleri ”KEGEL EGZERSİZLERİ” vezikoüretral bileşkeye (yani mesane ve mesane çıkışındaki idrar kanalı açısı) olan desteği kuvvetlendirip, özellikle stres tipi idrar kaçırması olan hastalarda levator ani ve pelvik taban diafragmasını güçlendirdiği için tedavideki ilk basamaktır.

Elektriksel Stimulasyon:Anal ve vajinal elektrotlar kullanılır. Pelvik sinirlere uyarı vererek, pelvik taban kaslarının elektriksel stimulasyonlarla kasılması esasına dayanan bir tedavi biçimidir. Üretra çevresi kaslarda refleks kasılma yaparak ,üretral kapanma basıncının artırılması amaçlanmaktadır. Çok sayıda seans gereklidir ve tedavi aylar boyunca sürmelidir. Günümüzde pek tercih edilen tedavi biçimi değildir.

• Mesane eğitimi:Bu yöntem idrara çıkma isteği hissedildikten sonra tuvalete gitmeyi geciktirerek uygulanır. Örneğin, her idrara çıkma isteği hissedildiğinde 10 dk. bekleyerek başlanır. Amaç, tuvalete gitme süresini 2.5 ila 3.5 saat arasında uzatmaktır
• Çift işeme:Aşırı idrar kaçırmayı önlemek için mesanenizi daha fazla boşaltmayı öğrenmenize yardımcı olan bir yöntemdir. Bu yöntemde idrarı yaptıktan sonra, birkaç dakika bekleyip tekrar denemek gerekir.
• Planlı tuvalete gitmek:Bekleyerek her iki ila dört saatte bir tuvalete giderek uygulanır.
• Sıvı ve beslenme yönetimi:Mesanenin kontrolünü tekrar kazanmak için alkol, kafein veya asidik yiyeceklerden uzak durmak gerekir. Sıvı tüketimini azaltmak, kilo vermek veya fiziksel aktiviteyi arttırmak da sorunu hafifletebilir.

Hangi Egzersizleri Yapmalı?

• Pelvik taban kas egzersizlerinin yapılmasıbasit olmasına rağmen tedavide önemli bir yere sahiptir. İdrarınızı tutar gibi pelvik taban kaslarınızı 10 sn kasıp takiben 10 sn dinlendirme olarak yapılır. Günün her saati otururken, otobüste, mutfakta yemek yaparken kolaylıkla yapacağınız bir egzersizdir.
• Asansör egzersizidediğimiz egzersiz de ise idrarınızı tutar gibi pelvik taban kaslarınızı kademeli olarak kasıp tekrar kademeli olarak gevşemesini sağlamanızdır.
• Biofeedback yöntemiise daha çok pelvik taban kas egzersizlerinin doğru uygulanmasını hastaya öğretmek için kullanılır. Elektrik stimülasyonu uygun akım seçeneğiyle kas kuvvetini artırmak ve siniri uyararak fizyolojik etkilerinden yararlanmak için kullanılır.
• Vajinal kon uygulamasıda kas kuvvetini artırmak için kullanılan bir yöntemdir. Mesane eğitimi de idrar tutma kapasitenizi ve idrarınızı tutma kontrolünü artıran bir tedavi metodudur. Bu uygulamalara tedavi için gittiğiniz kliniklerde kolaylıkla ulaşabilirsiniz.

Pelvik taban egzersizleri (Kegel egzersizleri)

• İdrarınızı tutmak için kullandığınız kaslarınızı sıkın ve beş saniye bekleyin. Sonra beş saniye dinlenin. (Eğer bu size zor gelirse 2 sn. kaslarınızı sıkıp 3 sn. dinlenebilirsiniz.)
• Hedefiniz bir defada 10 saniye süresince bekleyebilmek olmalı. Süreyi yavaş yavaş arttırabilirsiniz.
• Her gün en az 10’ar setlik üç tekrar şeklinde bu egzersizi uygulayın.

İdrar kaçırma hastalarına öneriler

Pelvik taban egzersizleri:Pelvik taban kaslarınız idrarınızı tutmanıza yardımcı olur. Kaslar gebelik veya kilolu olmanın sonucu olarak zayıflarsa idrar kaçırmak mümkündür. Ancak bu durumla başa çıkmak için kaslarınızı güçlendirebilirsiniz.İdrar kaçırma egzersizleriKegel olarak da adlandırılmaktadır.

Daha az sıvı alımı:Mesane çok dolu olduğunda idrar kaçırma dürtüsü daha fazla rahatsızlık verecektir. Çok fazla şey içerseniz, acil idrara çıkma ihtiyacı hissedebilirsiniz. Bu nedenle kafein ve alkolü sınırlamak iyi bir çözümdür. Aksi halde gün boyu tuvalete yetişmek için koşmanız gerekebilir.

Kilo kaybı:Ekstra kilo, idrar kaçırmaya neden olabilir, çünkü bu durum mesaneye baskı uygulamaktadır. Bu nedenle kilo vermek idrar kaçırma için alabileceğiniz önlemlerden biridir.

Sigarayı bırakmak:Eğer sigara içiyorsanız, idrarınızı tutamama riski taşırsınız. Çünkü bu durum, pelvik taban kaslarınızı zorlamanıza neden oluyor.

Kabızlığı yönetmek:Bağırsakları boşaltmak için kendinizi zorlamanız pelvik taban kaslarınızı zayıflatır ve idrar kaçırmayı daha da kötüleştirir. Bağırsakları boşaltma isteğini hiçbir zaman ertelememelisiniz. Kabızsanız diyetinizi ve yaşam tarzınızı değiştirmeniz bu durumu engellemeye yardımcı olabilir. Daha fazla lif tüketin ve daha fazla egzersiz yapın.

*Bild von Engin Akyurt auf Pixabay