Sürekli Gaz Çıkarmak Neden Olur, Nasıl Geçer?
Mide gazı üst sindirim sistemi kanalının on iki parmak bağırsağına kadar olan kısmında oluşan gazlardır. Bazen normalde midenin üst seviyesinde gaz bulunabileceği gibi, gaz belli bir hacmin üzerine çıkar ise kişide rahatsızlık yapar ve geğirme ile ya da on iki parmak bağırsağından ileri geçtiğinde bağırsaklarda gaz oluşumu şeklinde kendini gösterir. Mide gazı yemeklerden sonra midede şişkinlik, yatarken ya da hareket sırasında ağızdan gaz çıkarma, yemeklerden sonra bulantı hissi, çabuk doyma hissi ve mide orta bölgesinde ve yanlarda gerginlik gibi şikayetlere yol açabilir.
Gaz sancısı yemek yerken havada olan bakterilerin mide ve bağırsaklara yerleşmesi ile oluşur. Bu durum normal sindirim dolaşımında meydana gelen bir faktördür ancak havanın atılmaması durumunda burada birikir ve sıkışır bu da şiddetli sancılarla kendini belli eder. Her yaşta her cinste görülür. Ancak kadınlarda daha fazla görülür. Bunun nedeni kadınlarda bağırsak soruları daha sık görülür. Gaz sıkışması çok fazla ciddiye alınmayan bir rahatsızlıktır. Ancak gaz vücuttan atılmadığında ciddi hastalıklara zemin hazırlayabilir. Utanç verici olarak bakılan bu durum aslında sağlık açısından oldukça faydalıdır. Gaz çıkarmayan kişilerde sindirim hastalıkları meydana gelir. Ayrıca bu gaz kramplara ve şiddetli kasılmalara neden olur. Gaz sıkışması nedeniyle vücuttan atılmayan kötü hava bağırsak fonksiyonlarını olumsuz etkiler.
Yetişkinlerde gaz çıkartma oranı 13-21 arasındadır. Gaz, sindirim sürecinin normal bir parçasıdır. Buna karşılık, gaz bağırsaklarında birikirse ve onu atamazsınız. Ağrı ve rahatsızlık hissi olur. Gaz ağrısı, şişkinlik ve flatus sıklığı, ishale veya kabızlığa neden olan herhangi bir şey tarafından şiddetlenebilir.
Gaz çıkarmanın nedenleri
- Aşırı yeme
- Çok çiğneme
- Sakız çiğnemek
- Sigara içmek
- Bazı yiyecekler
- Yiyecekleri hızlı yemek hava yutmanıza neden olur ve böylece gaz sancınız olabilir.
- Yüksek lifli gıdalar
- Çok yağlı yiyecekler
- Gazlı içecekler
- Kızarmış ve baharatlı yiyecekler
- Orbitol ve maltitol gibi düşük karbonhidrat ve şekersiz ürünler içinde yaygın olarak bulunan suni içerik maddelerini tüketmek
- Fasulye ve mercimek
- Brüksel lahanası, karnabahar ve brokoli gibi turpgillerden sebzeler
- Erik
- Kuru erik suyu
- Süt, peynir ve diğer süt ürünü gruplarındaki laktoz içeren gruplar
- Fermentabl oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polioller ( FODMAP ) – sindirimi zor olabilen sarımsak ve soğan gibi çok çeşitli gıdalarda bulunan moleküllerdir.
ağırsakta aşırı gaz; kişinin gıdaları hızlı veya yeterince çiğnemeden, yada iyi sindirmeden yemesi ile veya ince bağırsak veya kalın bağırsaktaki bakteri üretiminde artış sonucunda meydana gelir. Kabızlık nedeniyle fazla miktarda lifli gıdaların tüketimi karında şişkinliğe neden olabilir, ancak bağırsak gazlarında artışa neden olmaz. Karında aşırı gaz olması, kişileri sosyal olarak ciddi şekilde etkileyen ve yaşamlarını kısıtlayabilen bir durumdur. Bu kişilerin büyük çoğunluğunda; geğirme, yellenme veya gaz ilaçlarının alınmasına rağmen yakınmaların devam ettiği gözlenmektedir.
BAĞIRSAKTA BAKTERİ ARTIŞI NEDEN OLUR?
Gıdalar ile aldığımız yağ, karbonhidrat, protein, vitamin ve mineraller ince bağırsakta emilir ve bu aşamada bir aksama olursa bu maddelerde eksikliğe neden olabilir. Bağırsak bakterilerinde aşırı artış olması durumunda özellikle yağ ve karbonhidrat emilimi bozulur. Tatlı ve nişastalı gıdalar, yakınmaların artmasına neden olabilir. ABD’de kronik ishali olan şeker hastalarında (diyabet) % 40 oranında aşırı miktarda bağırsak bakterisi olduğu belirlenmiştir.
BAĞIRSAKTA BAKTERİ ARTIŞI BELİRTİLERİ
• Yemeklerden sonra karında aşırı şişkinlik
• Karın ağrısı
• Kronik ishal
• Kabızlık
• Yumuşak ve kötü kokulu dışkı
• Halsizlik
• Kansızlık (bağırsakta emilim bozukluğuna bağlı B12 eksikliği nedeniyle)
• Depresyon
• Beslenme eksikliği
• Kilo kaybı
• Sümüksü dışkılama (mukus)
• Karın şişkinliğinin karbonhidrat, lif ve şeker alımı ile kötüleşmesi
BAĞIRSAKTA GAZ ARTIŞI SEBEPLERİ
• Şişmanlık
• Karında sıvı toplanması (karaciğer, böbrek veya kalp hastalıklarında)
• Sindirim sistemi tümörleri
• Büyüyen organlar (dalak, karaciğer, vb.)
BAĞIRSAK GAZINA NE İYİ GELİR?
• Alınan gıda miktarını azaltmak ve öğün sayısını arttırmak yarar sağlar.
• Laktoz, fruktoz ve sorbitol gibi şekerlere karşı tahammülsüzlük varsa bunların kullanımından kaçınmalıdır.
• Laktoz içermeyen süt tüketimi aşırı gazın üretilmesini engeller.
• Yoğurtta bazı bakteriler ile laktoz parçalandığından, karın şişkinliği daha az görülür.
• Fasulye, mercimek, lahana, Brüksel lahanası, soğan, havuç, kayısı ve kuru erik tüketimi bazı kişilerde aşırı gaza neden olabilir.
• Çölyak hastalarında glutensiz diyet uygun olur.
• İlaçlar: Simetikon, aktif kömür, eritromisin, metoklopropamid içeren ilaçlar, probiyotikler (Laktobasillus)
BAĞIRSAKTA AŞIRI GAZ OLDUĞUNDA HANGİ TETKİKLER YAPILIR?
• Direkt karın grafisi
• Gastroskopi
• Sigmoidoskopi
• Kolonoskopi
• Enteroklizis
• Mide boşalım zamanı
• Kalın bağırsak geçiş zamanı
• Ultrasonografi
• Bilgisayarlı tomografi
• Emilim testleri (laktoz, fruktoz, sorbitol vb.)
• Hidrojen / metan nefes testi
KÖTÜ KOKULU GAZ ÇIKARMA NEDEN OLUR?
Kötü kokulu gaz çıkartma ile gaz çıkartmada artış olması arasında ayırım yapmak gerekir. Kötü kokulu gaz çıkartma (yellenme) nedenleri:
• İrritabıl bağırsak sendromu (İBS)
• Kalın bağırsakta iltihap (enfeksiyöz kolit)
• İltihabi bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı, ülseratif kolit)
• Bağırsakta emilim bozukluğu (malabzorpsiyon)
• Çölyak hastalığı
Kötü kokulu gaz çıkartma birkaç gün içinde düzelirse ön planda kalın bağırsakta bir iltihabi olay (enfeksiyöz kolit) düşünülür. Ancak, kötü kokulu gaz çıkartmanın aylardır devam ediyor olması, altta yatan bir soruna işaret eder. Bu durumda, sigmoidoskopi, kolonoskopi, Çölyak hastalığını araştırmak için bazı kan tetkikleri, nefes testi, ince bağırsaktan sıvı örneği alınması gibi çeşitli tetkikler yapılır. Bu tür bir sorun varlığında bir Gastroenteroloji Uzmanı’na başvurmakta yarar vardır.
BAĞIRSAKTAKİ GAZ ÇIKIŞI NEDEN ENGELLENİR?
Yemek borusu ile makat arasında, sindirim sisteminin herhangi bir noktasında gazın akışı engellenebilir. Bu akışın herhangi bir nedenle engellenmesi ile gaz ve sıvıların birikmesi sonucunda karın şişkinliği ve karında gerginlik (distansiyon) olur. Bu tıkanıklık ilerlerse bağırsak düğümlenmesi veya bağırsak tıkanıklığına yol açabilir. Bazı hastalıklarda bağırsakta gaz çıkışı gecikebilir.
• Yağlı gıdaların fazla tüketimi
• Kronik kabızlık
• Dışkının taşlaşması (fekal impaksiyon)
• Şeker hastalığı (Diyabet)
• İrritabıl bağırsak sendromu (İBS)
• Hirschsprung hastalığı
GAZ SANCISI TEDAVİSİ
Gaz sancısından kurtulmak için ilaç tedavisi başta olmak üzere çeşitli yöntemler uygulanabilir. Yetişkinlerde gaz sancısı nasıl geçer diye düşünenler ilaç tedavisinin yanı sıra diyet programları ve bitkisel yöntemler de uygulayabilirler.
İlaç tedavisi
Doktor genelde durumu inceledikten sonra gaz çıkarmayı destekleyecek hafif ilaçlar reçete edecektir. İnatçı gaz sancılarını ortadan kaldırmak için antiasit ve antibiyotik türünde ilaçlar verilebilir. Bu ilaçları reçetesiz kullanmak, doktor onayı olmadan ilaç tedavisine başlamak bazı sıkıntılı durumların doğmasına neden olabilir.
Diyet programı
Sık sık gaz sancılarıyla karşı karşıya kalanlar uzman eşliğinde uygulayacakları bir diyet programı sayesinde problemi ortadan kaldırabilirler. Çok fazla yağ içeren, kızartılmış yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Geçici bir süre için yüksek lif içeren besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır. Laktoz intoleransı olan kişiler süt ve süt ürünlerinin tüketiminden kaçınmalıdırlar.
GAZ SANCISI NASIL GEÇER?
Gaz sancılardan kurtulmak için uygulanabilecek bazı bitkisel yöntemler şunlardır:
Zencefil
Bünyesindeki shagol ve gingerol etken maddeleriyle mide bulantısı, hazımsızlık, gaz sıkışması ve mide nezlesine iyi gelir.
Papatya çayı
Gaz sıkışmasına iyi gelen içeceklerden birisidir. Rahatlatıcı etkisinin yanı sıra yatıştırıcı özelliğiyle krampları engeller, iltihap giderici bir katkı sağlar.
Nane çayı
Midedeki gurultuyu ortadan kaldırır, sancıdan kurtulmaya yardımcı olur. İçeriğindeki mentol sayesinde sindirim sistemini rahatlatır.
Kimyon
Kimyonun tohumunu çiğnendiğinde vücutta biriken gaz daha kolay atılabilir.
Bal kabağı
Sindirimi kolay yiyeceklerden biri olan bal kabağını tüketmek, gaz birikmesine engel olabilir ve sindirimi rahatlatabilir.
Mandalina kabuğu
Mandalina kabuklarını ve defne yaprağını kaynatarak suyunu çay olarak tüketebilirsiniz. Mandalina kabuğunu çiğ olarak tüketmeniz de gaz sıkışması ağrısını ortadan kaldıracaktır.
Kabartma tozu
1-2 çay kaşığı kabartma tozu ile karıştırılan su, sancıya sebep olan midedeki fazla asitle daha etkin bir mücadele verilmesine katkı sağlar.
Elma sirkesi
İki yemek kaşığı kadar içilen elma sirkesi ağrınızı azaltacaktır.
Egzersiz
Gaz sıkışması belirtileri ile karşılaştığınız an bacak-göğüs egzersizi yapmayı deneyebilirsiniz. Yere sırt üstü uzanın ve bacaklarınızı karnınıza doğru çekerek bu hareketi 10 kez tekrarlayın.
Sıcak su torbası
Sıcak su torbası özellikle gaz sancısı rahatsızlıklarını ortadan kaldırmak için en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Sıcak su torbasını karnınıza koyarsanız gaz sıkışmasına bağlı ağrıyı ortadan kaldırabilirsiniz.
*Resim Alicia Harper tarafından Pixabay ‘a yüklendi